En toen kwam de aap uit de mouw: ‘Ik doe het toch nooit goed, dus het maakt niets uit want ik krijg toch altijd de schuld.’ Gefrustreerd keek hij me even snel aan en sloeg toen zijn ogen neer.
Mijn hart smolt en ik bleef even stil tot hij me weer aankeek.
‘Ahhh…. je hebt gewoon geen vertrouwen meer in je meester en denkt dat iedereen tegen je is omdat ze vinden dat jij het altijd fout doet’  zei ik tegen hem.
Zijn antwoord was luid en duidelijk: ‘Ja.’

Fouten, fouten, fouten

De politiek gaf ons de afgelopen weken weer veel voorbeelden. Als je fouten maakt, draai je je kont ervoor weg. Of je weet het zo te fantaseren dat de ander afhaakt. Trump, Poetin en onze eigen Rutte weten het zo te draaien dat het lijkt alsof ze onschuldig zijn of in ieder geval maar deels verantwoordelijk.
En toch voelt iedereen dat er iets niet klopt.

Jong geleerd, oud gedaan?

Jonge kinderen weten heel snel wat goed en fout is.
Als je kind iets doet of zegt wat jij niet oké vindt, dan reageer je daar op. Je wordt boos, geeft een preek, legt uit wat er fout is en vooral wat je kind nóóit weer mag doen.

Als kind heb je heel snel in de gaten dat er iets aan de hand is wat niet fijn is. In iedere vezel voel je als kind de afkeuring die je ten deel valt, ook al zegt de ander dat het niet zo is en dat het niet uitmaakt.
Ieder kind gaat daar vervolgens op zijn eigen manier op leren reageren. Het ene kind schiet in de verdediging, de ander trekt zich terug en weer een ander gedraagt zich als een slachtoffer.

Zeg eens….. hoe reageer jij als je een fout hebt gemaakt?

Want natuurlijk leert je kind van jou hoe hij reageert als er iets mis gaat. Niet alleen kijkt hij het van jou of je partner af, maar sneller dan jij hebt kunnen bedenken, heeft je kind ontdekt wat de beste manier is om met jou om te gaan als hij iets fout heeft gedaan.

Van nature wil een mens iets vervelends vermijden, dus is het zaak voor je kind om zo snel mogelijk te ontdekken hoe hij het beste kan reageren op jouw reactie als hij iets verkeerds doet.

Wat is eigenlijk fout?

Interessant is dan natuurlijk om te weten wat fouten zijn. Je moet als kind nogal wat leren om te weten wanneer je het goed doet. Maar wanneer is iets fout?

  • Je doet iets wat niet hoort
  • Je overtreedt een regel
  • Je doet iets niet snel genoeg
  • Je doet iets niet volgens de afspraken
  • Je komt niet tegemoet aan een verwachting
  • Je komt te laat
  • Iemand of iets loopt schade op door wat jij doet
  • Je stelt iemand teleur

Bedenk eens hoe lastig het voor een kind is, om te leren wat dit iets is

De realiteit is dat we de hele dag fouten maken want zelden loopt iets zoals we verwachten. Daarnaast is het een feit dat een kind letterlijk leert van vallen en opstaan.
Het gekke is dat je na verloop van tijd van je  kind verwacht dat hij wel weet hoe het moet en wat jij wilt. Hoe ouder een kind wordt, hoe meer je ervan uitgaat dat je kind ‘foutloos’ is.

Hoe reageer je op fouten?

Niemand is foutloos.
Het is interessant wat er gebeurt als je een fout maakt. Dat is de kern van de zaak.

Fouten maken roept een negatief gevoel op. Meestal is angst het onderliggende gevoel en deze angst roept allerlei andere gedachten en gevoelens op zoals:

  • Angst om buitengesloten te worden
  • Schaamte en weg willen kruipen
  • Schuldgevoel omdat je iets of iemand kapot gemaakt hebt
  • Boosheid op jezelf of op iets of iemand wat je in de weg stond
  • Faalangst waardoor je niet opnieuw iets durft te doen
  • Bagatelliseren dat het niets voorstelt wat er is gebeurd
  • Net doen of er niets gebeurd is

Per situatie en per persoon verschilt het hoe je je voelt nadat je een fout hebt gemaakt.
Als je kind denkt dat hij straf kan verwachten omdat hij iets fout heeft gedaan, kan hij gaan vechten, vluchten of bevriezen. Zijn gevoelens van dat moment, zoals hierboven genoemd, bepalen het gedrag waar jij als ouder mee te maken krijgt. En vervolgens natuurlijk hoe jij reageert.

Doordat je kind  wegduikt, ontkent, boos wordt of iets anders doet, roept dit gedrag bij jou weer een reactie op. Bijvoorbeeld dat je het liegen van je kind erger vindt dan het gepleegde ‘delict’.

Ooit vond ik de reactie van een apotheker op mijn klacht vele malen erger dan het foute medicijn.

Hoe reageer jij op fouten van je kind?

Het is dus van groot belang hoe je reageert op ‘fouten’ van je kind. Reageer je teleurgesteld of boos als je kind niet aan je verwachtingen voldoet, keur je je kind af of geef je regelmatig straf dan kan het zijn dat je kind ontwijkend gaat reageren.

Noteer eens een poosje hoe jij op de ‘fouten en vergissingen’ van je kind reageert

Hoe leer je (je kind) omgaan met fouten?

Angstgevoelens gaan niet samen met een gevoel van veiligheid. Het is dus belangrijk je zodanig veilig te voelen dat het niet uitmaakt als er iets mis gaat.

Je kunt leren je veilig te voelen als je fouten maakt, door:

  • Fouten los te koppelen van je persoon; jij bent niet je gemaakte fout
  • Accepteer dat dingen anders lopen dan gepland of gewenst
  • Accepteer dat je niet alles weet en ook gewoon pech kunt hebben
  • Leg de lat wat lager over gewenste prestaties
  • Bedenk dat je je hebt vergist
  • Bedenk dat je even was vergeten hoe het moest
  • Beschouw fouten als een kans om het nog eens te mogen doen

Wanneer je het maken van fouten of vergissingen loskoppelt van wie je bent, worden fouten opeens een stuk minder erg. Als het oké is dat je net als ieder mens gewoon zo nu en dan de plank misslaat, kun je ontspannen.

Fouten maken is niet erg, er niets aan doen wel

Hoe mooi zou het zijn als je voortaan als er iets mis gaat, rustig aangeeft dat je het oplost.

  • Dat je je kind leert en voordoet om eerst te erkennen dat je vergeten was hoe het moest of iets over het hoofd hebt gezien
  • Dat je vervolgens vraagt wat je moet doen om het op te lossen
  • Dat je merkt dat het meestal niet meer nodig is om spijt te betuigen
  • Omdat je daar de verantwoordelijkheid voor neemt door je vraag hoe je het kunt goedmaken

Je inspannen om de gevolgen van je gemaakte fout te verzachten, verzacht alle betrokkenen

Met de jongen die dacht dat hij van alle fouten de schuld kreeg, heb ik onderzocht of zijn gedachten wel klopten.
Ook hebben we het uitgebreid gehad over het maken van fouten en zijn niet zo handige reacties daar op.

Na afloop van de sessie begreep hij heel goed wat zijn aandeel in de relatie met zijn meester en de andere kinderen was. Door het samen oefenen van andere manieren van reageren had hij er vertrouwen in dat het tussen hem en anderen beter zou gaan.

Wat betreft de politici heb ik een stuk minder vertrouwen in het leren omgaan met het maken van fouten…….. :-)


Ben je leraar of hulpverlener?
Wil je kinderen en pubers helpen op meer handiger manier leren reageren op fouten?
Ga dan aan de slag met de training weerbaar communiceren waarin je kinderen, pubers en jongeren leert hoe ze op een elegante manier hun zin krijgen!
Deze sociale vaardigheidstraining maakt echt het verschil!

Wanneer je je nu aanmeldt, kun je vandaag nog starten met de training weerbaar communiceren.


Meer artikelen:

Lees ook: Waarom is verliezen zo belangrijk?
Lees ook: Hoe fijn is een perfecte ouder?
Lees ook: Wat gebeurt er met je kind als jij teleurgesteld bent?
Lees ook: Ze had haar kind een klap gegeven
Lees ook: Waarom een misstap voor pubers zo goed kan zijn

Bekijk ook: De ellende van perfectionisme
Bekijk ook: Waarom begrijpen we kinderen vaak niet?
Bekijk ook: Hoe benader je negatief gedrag op een positieve manier?
Bekijk ook: Leer tegen je verlies kunnen


Je las een blogartikel van Centrum Tea Adema…

…maar kijk gerust ook eens naar de andere informatie op onze website:

Op de hoogte blijven van nieuwe artikelen en video’s vol tips en inzichten?

Like dan onze Facebook-pagina of schrijf je in voor onze 2-wekelijkse nieuwsbrief. Allebei mag ook. ;-)