De luikjes dicht bij leren

Iedereen die wel eens een voordracht of les geeft, zou het verschijnsel moeten kennen.
Als leerling of toehoorder bij een lezing of iets dergelijks ken je het allemaal. Wanneer we even afgeleid worden tijdens het luisteren naar een instructie missen we iets. Als we last hebben van een pijntje of ons zorgen maken, lukt het vaak helemaal niet om goed te letten op dat wat onze aandacht vraagt.

Dit betekent dat we gedurende de dag vaak vele malen met onze gedachten op een andere plek zijn dan waar we geacht worden te zijn.

Hoe leren kinderen

Jonge kinderen hebben het voor hun ontwikkeling nodig om informatie te verwerken door middel van hun lichaam. Taalkundige begrippen als op, naast, langs, onder, boven, voor, tegen, achter en bij leren ze vooral door te doen. En doen betekent voor jonge kinderen spelen. Spelen met hun lichaam en met voorwerpen en mensen. Daardoor ervaren ze wat begrippen zijn en ervaren ze ook tijdsbesef. Later kunnen ze dan zonder problemen abstracte begrippen begrijpen omdat hun lichaam dit als het ware al heeft geleerd.

Zo leren kinderen via hun lichaam langzamerhand leren via hun hoofd.

Wat vragen we van kinderen

Kinderen gaan naar school en als ze uit school komen, zitten veel kinderen nog een poos achter de computer of voor de tv. Als ze ouder zijn moeten ze nog enkele uren huiswerk maken. De meeste kinderen zijn dus vooral hele dagen bezig met hun hoofd en moeten enorm veel verwerken. De hele dag staan hun hersenen aan voor het verwerken van informatie die ze krijgen aangeleverd door woorden en beelden.

Van kinderen vragen we dus een groot deel van de dag dat ze opletten en zich concentreren. En dan vinden we het gek dat veel kinderen tegenwoordig concentratie problemen hebben?

Wat als…..

Stel je voor dat een kind:

• een poosje wat grieperig is…
• zijn kat, hond of cavia dood gaat….
• zich zorgen maakt omdat oma zo ziek is….
• bang is dat papa en mama gaan scheiden…
• moet verhuizen omdat papa en mama zijn gescheiden…
• last heeft van pijn of vage klachten die voor hem normaal zijn….
• nog niet zo schoolrijp is of een wat dromerig karakter heeft…
• niet zo goed met juf of meester op kan schieten…
• wordt geplaagd of gepest…
• traumatische ervaringen heeft opgedaan in zijn leven…
• geen idee heeft wat hij met die cijfers en letters moet…
• wel 9 manieren van rekenen heeft geleerd van de IB-er, RT-er, juffen en meester, maar geen idee heeft welke hij moet kiezen….
• ………

Ik stel me zo voor dat een kind wat van bovenstaande zaken last heeft, op die momenten niet op een effectieve manier de lesstof op kan nemen. De luikjes of klepjes van dit kind zijn gesloten voor het opnemen van lesstof. En dan heb ik hier alleen nog maar zaken genoemd die een wat langduriger karakter hebben. Zeker als de thuissituatie van een kind zorgelijk is, willen we daar als leermeesters wel even rekening mee houden. Maar na verloop van tijd vergeten we dit. Het kind ervaart zijn situatie als normaal en zal niet te kennen geven dat zijn klepjes voor leren dicht zijn.
Alleen de hele goede observator ziet dat het kind naar binnen is gekeerd.

Bovenstaande situaties kunnen we nog bedenken, maar wat als kinderen hun hersen- en leerklepjes sluiten omdat ze het te warm of te koud vinden, hun blaas vol zit, ze een kriebeltrui aan hebben of steeds maar last hebben van het hoestje van het kind achter in de klas?

Welke gevolgen hebben dichte klepjes?

Vaak krijgen kinderen een “diagnose” concentratieprobleem wanneer ze zichtbaar afgeleid zijn in de klas en hun leerprestaties te wensen overlaten. Beweeglijke kinderen krijgen ook vaak een stempel concentratie problemen, maar juist deze kinderen zijn vaak erg goed in het opnemen van wat er in hun omgeving gebeurt. Of ze lesstof daarna ook goed verwerken en opslaan om het weer te kunnen reproduceren is overigens van een hele andere orde.

Wat allereerst van belang is, is alert te zijn of kinderen überhaupt open staan voor de lesstof. Aangezien van kinderen wordt verwacht dat ze vele uren stil op een stoel zitten en luisteren naar de leerkracht, mag je verwachten dat er bij de meeste kinderen op enig moment de kleppen volledig dichtgaan omdat er niets meer bij kan of omdat het niet meer interessant is.

Ik ben ervan overtuigd dat kinderen, maar ook wij volwassenen vele malen op een dag de kleppen dicht hebben. Wij zijn dan al dan niet bewust bezig met onze binnenwereld en alles wat zich daar afspeelt. Dit betekent dat informatie, dan wel lesstof, op dat moment niet kan binnenkomen. Voor kinderen in de klas kan dit zeer ernstige vormen aannemen die we herkennen als leerproblemen.

Bij de meeste kinderen zal het openen en sluiten van de klepjes geen gevolgen hebben omdat zij gemakkelijk de lesstof weer kunnen oppakken en hiaten kunnen dichten. Kinderen die echter langduriger minder opmerkzaam kunnen zijn, lopen al snel leerachterstanden op. Lesstof volgt in Nederland door de Cito-terreur een rechte lijn en bij achterstanden wordt er extra aandacht gegeven door meer oefenen van hetzelfde.

Zelden echter wordt er teruggekeerd naar de bron van het hiaat. Kinderen die bijvoorbeeld met hun vingers rekenen, wordt verboden dit nog langer te doen. Zij moeten dan nog meer een beroep doen op hun denkvermogen waardoor de klepjes opnieuw sluiten.

Wat ik zou willen….

Wat zou het fijn zijn wanneer wij als volwassenen wat meer ontspannen zijn in onze vraag naar onze kinderen. Bewust worden van wanneer kinderen hun klepjes sluiten en hen dit toestaan zou vast helpen. Het sluiten van de kleppen is een mechanisme om jezelf te beschermen. Niet iedereen kan 100% alert zijn voor langere tijd. Als we het tempo iets verlagen voor de kinderen die door omstandigheden wat meer kwetsbaar zijn, zou dit vast tot minder concentratieproblemen en faalangst leiden.

Enn… let eens op jezelf. Wanneer zijn je kleppen open en wanneer sluiten ze. Blijf jij netjes zitten tot het mag om je blaas te legen, kijk je stiekem op je telefoon naar berichtjes en denk je aan het boodschappenlijstje voor vanavond als je leidinggevende iets uitlegt?
Mocht je dit herkennen, wees dan aardig en opmerkzaam voor kinderen die zo oneindig veel te leren hebben in deze wereld en herhaal het geduldig net zo lang je hebt gemerkt dat het door de klepjes is gegaan. :-)

Wil je je kind helpen om de luikjes open te houden?
Meld je dan snel aan voor de workshop “leer je kind concentreren‘ waarin je uitleg en tientallen tips krijgt voor problemen op het gebied van concentratie.

Via deze link kun je je aanmelden en direct starten met deze workshop.

Meer artikelen:

Lees ook: Het kind zonder startmotor Lees ook: Leren, er is geen ontsnappen meer aan
Lees ook: De juf is een slang en moeder is een draak
Lees ook: De juf heeft een boos hoofd en een harde stem
Lees ook: Het moeilijkste leerprobleem is een concentratie probleem
Lees ook: Kleuters moeten spelen in plaats van leren
Lees ook: Is je best doen goed genoeg?
Lees ook: Buiten spelen is de wereld ontdekken