Hoe zou het toch komen dat onze kinderen zich zo slecht gehoord voelen door hun ouders?
Ieder kind roept bij tijd en wijle dat zijn ouders niet luisteren en met name bij pubers is dit een veelgehoorde klacht.
En…… Ze hebben gelijk!
Ouders luisteren slecht naar hun kinderen, naar elkaar en naar zichzelf. De waan van de dag en het dagelijkse gezinsverkeer leiden er vaak toe dat we op de automatische piloot functioneren en denken dat we alles wel van elkaar weten. Niets is echter minder waar en tegen de tijd dat er problemen ontstaan worden we wakker. Helaas is het resultaat dan vaak dat we ons kind betichten van een probleem terwijl de oorzaak heel vaak bij ons zelf ligt.
Afstemmen
Mijn zoon roept regelmatig dat ik niet naar hem luister. En hij heeft gelijk en ik herken het als hij dat zo ervaart. Mijn dochter heeft er minder last van, maar zegt wel eens dat ik mijn aandacht er niet goed bij heb. Ook dat klopt in die gevallen altijd.
De afgelopen tijd heb ik regelmatig nagedacht over deze klacht. Niet alleen voor mezelf en onze kinderen, maar omdat ik het onderwerp ‘ouders en luisteren’ ook in mijn praktijk vaak tegenkom.
Ik moest denken aan een oude radio en de autoradio. Als je een zender wilt ontvangen moet je soms heel goed zoeken om deze helder te kunnen ontvangen. Wanneer je met je auto door het land rijdt, moet je soms opnieuw de zender opzoeken. Sommige zenders hebben een hele brede ontvangst en andere moet je heel precies en nauwkeurig opzoeken.
Met mijn zoon kwam ik tot de conclusie dat wij samen een zeer smalle bandbreedte hebben waarin wij elkaar goed kunnen ontvangen en verstaan. De bandbreedte die mijn dochter en ik delen is heel breed en heeft een heldere ontvangst.
Luisteren
Wanneer we met elkaar in gesprek gaan, moet er allereerst van twee kanten een bereidheid en openheid zijn om naar elkaar te luisteren. Dat betekent dat er wederkerigheid moet zijn en dat luisteren de meest belangrijke voorwaarde is voor een gesprek.
Luisteren is iets anders dan horen.
Dat kunnen we meestal heel goed zolang we twee onbeschadigde oren aan ons hoofd hebben. Luisteren vraagt eerst een houding van heel nauwkeurig waarnemen en je er bewust van worden hoe helder de lijn is en of er sprake is van ruis. Ruis ervaren we altijd zelf en komt niet van de zender zoals we wel eens denken. Daarna vraagt het om de woorden zonder be- ver- of oordeel binnen te laten komen zonder er (nog) iets van te vinden.
Afstemmen op de juiste zender
Het horen gaat vrijwel iedereen goed af, maar bij luisteren begint het gedonder. Bijna volautomatisch begint onze interne knikkerbaan te lopen wanneer we iets horen, zien of opmerken. Bij onze kinderen werkt dit mechanisme extra sterk. Immers iedere ouder wil dat het zijn kind goed gaat en dat het gelukkig wordt.
Helaas vergeten we daarbij voor het gemak dat we het geluk van ons kind bijna onmiddellijk verwarren met ons eigen geluk. Wij beschouwen onze kinderen als ons persoonlijke project, dan wel als eigendom, en vergeten in het dagelijkse strijdtoneel maar al te snel de wijze woorden van Kahlil Gibran. “Je kinderen zijn je kinderen niet”.
Dit alles betekent dat als onze kinderen ons iets duidelijk willen maken, wij vaak niet zijn afgestemd op ons kind. We luisteren met de oren van verwachtingen die we hebben, ons idee van hoe iets in elkaar zit en onze angst dat het niet goed gaat en wie weet wat nog allemaal meer. We zijn dan afgestemd op de zender van ons innerlijk en niet op de zender van ons kind.
Verwachtingen, angsten, triggers en invullen
In het dagelijks gebruik is er meestal niet zo veel aan de hand met luisteren naar elkaar. Hooguit zijn er misverstanden over gemaakte afspraken of zijn er onenigheden. Het wordt anders wanneer het minder goed gaat met een kind. Het kind zit niet lekker in zijn vel, op school gaat het niet, de irritaties worden dagelijkse kost of de misverstanden stapelen zich op.
Ouders en kinderen zijn dan geneigd een tandje bij te zetten en het gebruik van machtsmiddelen als belonen en straffen is dan vaak een eerste optie. Afhankelijk van het het temperament en de communicatieve vaardigheden van ouders en kind, kan de situatie verslechteren of verbeteren.
Doordat ouders en kinderen elkaar goed (denken) te kennen, is er bij spanning snel een neiging tot invullen over wat de ander zal denken of doen. Het ‘zie je wel…’ fenomeen ligt heel snel tussen ouders en kind. We hebben aan een half woord genoeg om te weten waar we staan. Dat is reuze handig in veel situaties, maar wanneer er belangrijke zaken zijn tussen ouders en kinderen is het handiger het invullen los te laten en af te stemmen op luisteren.
Een andere valkuil is woord- en taalgebruik. En wat te denken van houding en uitstraling. Kinderen en met name pubers hebben een eigen taal waar ouders niet altijd blij van worden. Bovendien begrijpen ze niet altijd alle woorden en nuances. Van mezelf weet ik dat door bepaalde woorden die mijn zoon gebruikt, mijn irritatie direct op topniveau zit. Dit bevordert het vinden van de juiste zender niet :-)
De belangrijkste storingen zijn naar mijn gevoel echter verwachtingen en angst. Ouders hebben verwachtingen over en van hun kroost. Dat gaat van meehelpen binnen het gezin tot aan schoolresultaten en beroeps- en partnerkeuze. Wanneer een kind hele andere levensverwachtingen heeft, kan dit bij ouders allerlei gevoelens losmaken. Boosheid waar veelal angst onderligt dat het met de toekomst van het kind niet goed komt, verhindert dat ouders en kinderen hun bandbreedte van zenden en ontvangen verengen. Een kind deelt nooit die angst van de ouders en wil graag gehoord worden over zijn argumenten, levensvisie en verwachtingen.
Hoe de juiste zender vinden
Het helpt om te weten dat ieder kind zijn eigen frequentie heeft en dat de ontvangst verschillend kan zijn. Immers, een radio wordt ook vaak als achtergrond lawaai gebruikt. Van belang is het herkennen wanneer je aandacht even volop gevraagd wordt en het volume wellicht iets harder te zetten.
Als de juiste zender en luisterhouding is gevonden wordt het spannend. Het is de bedoeling dat je luistert, aanneemt en binnen laat komen wat er wordt gezegd. Net als een journalist kan je vragen stellen ter verduidelijking om het verhaal compleet te krijgen. Je hoeft niet terug te praten en je mening te verkondigen want dit heeft weinig zin en het verstoort de uitzending. Pas als de ‘uitzending’ is afgelopen, kan je vragen hoe het is en eventueel verder moet en misschien samen een afspraak maken.
Vaak echter is het niet nodig om allerlei afspraken te maken. Als er goed geluisterd is, voelt het kind zich gehoord en bijna als vanzelf ontstaat er dan rust.
En hoe ik dat weet? Ach…. al doende leert men en gelukkig worden mijn kinderen nooit moe om me er op te wijzen dat ik niet luister……. :-)
Lees ook: Je kinderen zijn je kinderen niet
Lees ook: Ieder zijn eigen interne knikkerbaan
Lees ook: De gebruiksaanwijzing van je kind
Lees ook: Je kind is uniek
Lees ook: Ieder vogeltje zingt……
Lees ook: 17 tips voor een goed gesprek met je puber
Lees ook: Sta je voor of achter je kind?
Lees ook: Je hebt me teleurgesteld
Lees ook: Ouders op dezelfde lijn?
Geef een reactie