Waarom ik een kind geen kanjer of held noem

Onlangs was ik er hélemaal klaar mee.
Een aantal keer werd op de social media een kind genoemd en het begon met ‘kanjer’ of  ‘held’ of dit ‘fantastische’ kind. Na dit label ging het over de problemen van het kind en het bijbehorende gedrag wat niet voor de poes was. Meestal ging het over een eigen kind, maar ook over kinderen uit een coachingspraktijk.
Tot mijn eigen schrik kwam het stoom bijna uit mijn oren en wilde ik grommen…  Ik begreep even helemaal niets van mezelf en ging de was opvouwen.

Wat als je een kanjer of een held bent?

En terwijl ik handdoeken, onderbroeken en sokken stond op te vouwen, liet ik mijn gedachten gaan over de kinderen die een held of kanjer zijn. Ik ken er vele. Kinderen met een heel zwaar lot, kinderen die een ouder missen, die flink mishandeld en misbruikt werden, kinderen die zeer ernstig ziek zijn of waren en kinderen die het moeilijk hebben met hun aanleg. Maar nooit, nooit heb ik ze kanjer genoemd of een held. Wel hebben we gesproken over hoe moeilijk het soms voor ze is en hoe ze het rooien en elke dag weer volhouden. Hoe ze daarover denken en wat hen helpt en wat hen niet helpt. Maar geen kanjer of held. Dat zou een belediging zijn en hen tekort doen om zo’n lege onzinnige kreet te horen.

Waarom je uiteindelijk verdrietig wordt als kanjer of held

Terwijl de stapel onderbroeken groeide, zakte mijn bloeddruk en schoot mij misschien de werkelijke reden van mijn irritatie te binnen. Ik dacht aan mijn eigen geschiedenis en in gedachten hoorde ik de echo van vele mensen die zeiden dat ik zo’n flinke meid was. Ik voelde me altijd zeer ongemakkelijk wanneer dat werd gezegd want ik wilde helemaal niet flink zijn. Ik vond ook echt niet dat ik flink was en ik wilde ook gewoon boos kunnen zijn en huilen als het moeilijk was. Maar flinke meiden huilen niet en zo werd ik uiteindelijk toch een echte flinke meid. Maar flinke meiden zijn soms verdraaid eenzaam en hebben niet geleerd hoe ze hulp kunnen vragen als het nodig is want ze willen vooral anderen geen verdriet doen. Dat hebben ze dan als grote volwassen meid nog te leren.

De helden- en kanjerthermometer

Het werd al wat rustiger terwijl mijn handen de schone was sorteerde en mijn gedachten hun loop namen.
Omdat held en kanjer een status is die belangrijk is, leren we misschien de echte helden en kanjers juist het tegenovergestelde van wat we eigenlijk willen. Omdat ze wel merken dat het hun ouders helpt om een kanjer of held te zijn, houden deze kinderen zich in. Ook buiten het gezichtsveld van de ouders mogen ze niet falen want immers, papa en mama vertellen overal hoe trots ze zijn en dan kun je niet een watje zijn.
Het gevolg is dat het kind innerlijk de goedbedoelde complimenten niet meer kan nemen en geen feeling meer heeft met zijn werkelijke kwaliteiten en capaciteiten om moeilijke situaties het hoofd te bieden. Een woekerend gezwel van een steeds lager gevoel van eigenwaarde en gebrek aan zelfvertrouwen begint te groeien. Het kind stelt zichzelf steeds hogere eisen en een vicieuze cirkel is geboren. Anderen roemen de heldenstatus van het kind en het kind vraagt zich af wanneer het door de mand zal vallen en wat men dan van hem gaat vinden.

De ouders van de held of kanjer

Het was nog een gedoe om alle setjes sokken bij elkaar te vinden en onderwijl gingen mijn gedachten naar de ouders en de hulpverleners van deze zogenaamde kanjer en heldenkinderen. Ook hier buitelden de voorbeelden door mijn gedachten. Ouders die het moeilijke gedrag van hun kinderen standaard bagatelliseren met dat het toch zo’n geweldig kind is met deze en die goede eigenschappen. Dat het kind het hele gezin van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat terroriseert is dan even bijzaak.
Of de verhalen van vele leerkrachten die ik spreek en die wanhopig worden van deze ouders. Kindlief is de god of godin en school moet zorgen voor extra hulp en toezicht, andere kinderen van school sturen opdat hun oogappel geen haar gekrenkt wordt. Ouders eisen voor hun kind een uitzonderingspositie op zodat het hun kind aan iets ontbreekt.
En het erge is dat dit soort verhalen ieder jaar meer voorkomt en erger worden. Het is verbijsterend hoe het verschijnsel van de held en kanjer de afgelopen drie jaar gegroeid is.

En de kanjer en de held zelf?

In gedachten zag ik nu, terwijl ik bijna alle was netjes op stapeltjes had gevouwen, de benoemde helden en kanjers voor me.
Ik zag echter op mijn netvlies een hele rij bleke, hoge schouderkindertjes, vooral jongetjes.
Kinderen met hulpvragen op het gebied van woede aanvallen en angstklachten. Kinderen die niet geleerd hebben om te gaan met een NEE, of die niet weten hoe ze een teleurstelling moeten verwerken. Kinderen die manipuleren en eisen om hun zin te krijgen, kinderen die niet weten hoe ze met anderen om moeten gaan en basale sociale vaardigheden missen.
Maar vooral kinderen die eisen stellen aan hun ouders in plaats van dat de ouders eisen stellen aan kinderen op het gebied van gezond gedrag. Die kindertjes plopten op in mijn gedachten, samen met hun moeders en vaders die al even bleek en oververmoeid waren door de dagelijkse strijd terwijl ze elkaar krampachtig held en kanjer bleven noemen.
Daarachter zag ik vol zelfvertrouwen en vechtlust de echte kanjers en helden. Kinderen die doen wat ze moeten doen en op hun eigen wijze hun moeilijkheden aangaan. Ook hun ouders zag ik, ook vermoeid, maar met een heldere blik over hoe ze deze dag met nieuwe uitdagingen weer aan moesten gaan. En met rechte rug….

Dussss…..

Laten we toch alsjeblieft ophouden met de flauwe kul om kinderen te pamperen. Laten we kinderen wijzen op hun kwaliteiten om moeilijkheden en teleurstellingen te lijf te gaan. En laten we vooral kinderen helpen met het accepteren van de vervelende dingen, taken en moeilijke mensen om hen hen.
Het helpt hen om een toekomst op te bouwen waarin ze als een overlever kunnen leven in plaats van als een slachtoffer.
En met een stevige klap zette ik de wasmand met schone kleren op de trap.
Punt uit !

Dit artikel is op 6 februari 2016 gepubliceerd in de weekendbijlage van het Friesch Dagblad en in het najaar van 2015 bij Hetkind.org

Wanneer je deze tekst, of gedeeltes daarvan, wilt gebruiken vraag dan even toestemming.
De link mag gedeeld worden op social media.

Lees ook: Ouders aanwezig bij coaching en therapie!
Lees ook: Lastige kinderen in de winkel
Lees ook: Hoe fijn is een perfecte ouder?
Lees ook: Ieder kind uniek of toch maar liever niet….
Lees ook: We tobben wat af met de kinderen
Lees ook: Hoe wil je als ouder worden herinnerd?
Lees ook: Spreek jij de taal van je kind?
Lees ook: Waarom is verliezen zo belangrijk?