Kinderen moeten veel leren en op school voortdurend presteren.
Om te kunnen presteren is er veel nodig. Een kind moet het naar de zin hebben, de te leren informatie nuttig vinden, een doel kunnen vinden in de schooltaken, motivatie en ambitie hebben en bovenal in staat zijn zich te concentreren.
Laat nu ‘het’ concentratieprobleem de meest gestelde hulpvraag zijn voor kinderen op school. In het boek ‘Sportgek, psychologie voor de sporter’ van Edith Rozendaal kwam ik een interessant hoofdstuk tegen over concentratie. Mijn stelling concentratieproblemen bestaan niet, maar zijn een uiting van iets anders kom ik hier weer helemaal tegen.
Wat is er concentratie
In het boek wordt concentratie vergeleken met een zaklamp of het nemen van een douche. Als je een zaklamp aanknipt beschijnt deze datgene waar je het licht op richt of wilt richten. Een douche neem je door de kraan aan te doen en deze weer uit te doen als je er genoeg van hebt. Het water komt precies zo lang uit de douche als jij het wilt.
Hoe mooi zou het zijn als je tijdens het leren of huiswerk maken je concentratievermogen kunt sturen zoals een zaklamp of de kraan van de douche.
Wat is er nodig voor concentratie
Als je een taak te doen hebt moet je selectief je aandacht richten p wat je wilt doen. Dit betekent dat je let op de leerkracht, je lesboek en de taak die je hebt te doen. Dat betekent ook dat je je het gepraat van andere kinderen of van de auto’s buiten sluit. Je luistert echter wel naar de leerkracht en kijkt op het digibord wat er is te lezen.
Concentratie vraagt ook om voldoende capaciteit. Als je iets nieuws leert, moet je daarvoor vaak veel inspanning leveren en tijdens dat proces is een kind bewust bezig met datgene wat er geleerd wordt.
Kijk maar eens naar een kind wat leert fietsen. Eindeloos kan het heen en weer fietsen. Wanneer het fiets of schrijven is geautomatiseerd is er ruimte om andere zaken te leren zoals letten op het verkeer en het leren van werkwoordvormen. Verveling en concentratieverlies ontstaat waar er capaciteit over is en leren automatisch lijkt te gaan.
Tip: Wanneer selectieve aandacht en capaciteit moeilijk is voor een kind kan het kind leren om de aandacht bij de taak te houden door te oefenen. Dit kan bijvoorbeeld door aantekeningen te maken of in zichzelf de woorden te herhalen. Verveelt een kind zich dan kan het kind leren te bedenken waar het de lesstof al van kent en bedenken hoe het de lesstof kan toepassen.
Voor concentratie heb je ook alertheid nodig. Iemand die slaapt of vermoeid is, kan zich slechts met grote moeite concentreren. Denk maar eens aan een lange autorit na een dag werken en nog een feestje. Dat kost erg veel moeite.
Om alert in de klas te kunnen zitten hebben kinderen dus een goede nachtrust en goede voeding nodig zodat hun lichaam in ieder geval in optimale vorm is. Voor alertheid is ook motivatie nodig.
Staat een kind onvoldoende en is er het in korte tijd nodig om de cijfers op te halen dan zijn veel pubers in staat om de juiste alertheid en gerichtheid op te brengen. Het goede nieuws is dan dat de puber dus in staat is om zich te concentreren en in de juiste staat van alertheid kan komen voor zijn taak.
Wil je optimaal presteren dan is het ook handig als je de nodige flexibiliteit hebt. Tijdens de uitleg van de leerkracht moet het kind de aandacht en focus bij het verhaal houden, maar het kan ook erg handig zijn om even naar binnen te keren.
Tijdens dit naar binnen keren kan het kind als het ware even zoeken in zijn kennis uit het verleden, zijn gedachten en de gevoelens over de lesstof. Daardoor lukt het vaak beter om de concentratie vast te houden. Blijft een kind echter in zijn binnenwereld dan zijn de luikjes dicht voor het verdere verhaal van de leerkracht en eventuele reactie van andere kinderen tijdens bijvoorbeeld een groepsdiscussie naar aanleiding van de lesstof.
Zo moet een kind gedurende de les en nog meer tijdens het maken van bijvoorbeeld huiswerk steeds kunnen wisselen in het richten van de aandacht. Denk bij het huiswerk alleen maar aan de telefoon, de whats app en games.
Tip: Maak kinderen en pubers bewust van hun manier van alertheid. Wanneer en op welke manier lukt het om in de juiste staat van alertheid te komen en wat moet de puber daarvoor doen. Belangrijk bij dit inzicht is vooral om erachter te komen welke gedachten aanwezig zijn bij alertheid en bij concentratieverlies. Door de gedachten te kennen, kun je deze op andere tijdstippen leren gebruiken om weer in de juiste alerte fase te komen.
Laat pubers ook eens een tijdje bijhouden hoe gemakkelijk ze kunnen switchen van de telefoon naar hun huiswerk. Dan wordt het mogelijk veel gemakkelijker om een afspraak te maken over de plek van de telefoon tijdens het maken van huiswerk.
Hoe grip te krijgen op de concentratie
Ieder kind heeft zijn eigen aanleg, stijl en gerichtheid. Daarnaast nemen kinderen gewoonten over van ouders, vrienden en soms tips van leerkrachten.
Vooral voor pubers kan het uitermate handig en verstandig zijn om het persoonlijke concentratie vermogen in kaart te brengen. Als je weet hoe je kunt pieken en wat je eventueel moet leveren aan inspanning, kun je daar een bewuste keus in maken.
Ik geloof dat kinderen en pubers tot veel in staat zijn. De examen cijfers geven daarvan ook een bewijs. Sinds de eisen omhoog zijn geschroefd, halen kinderen hogere cijfers en slagen ze evenveel en op sommige scholen zelfs meer.
Ik merk het ook regelmatig in mijn praktijk bij pubers die flink aan de bak moeten om over te kunnen gaan naar een volgend schooljaar. Vrijwel zonder uitzondering lukt het hen. Misschien is dat dan toch weer eerst een kwestie van motivatie die de concentratie mogelijk maakt. En er blijft natuurlijk een grote categorie kinderen en volwassenen die ervan houden en beter presteren als er sprake is een zekere druk.
Concentratie blijft een boeiend onderwerp waarbij mijn ervaring is en blijft dat het altijd de moeite waard is om te onderzoeken hoe deze ingezet kan worden.
En wil je kind topprestaties neerzetten dan kan ik zeker het boek van Edith Rozendaal aanbevelen.
Ik ontdekte een aanpak die echt helpt bij concentratieproblemen
Steeds opnieuw kwamen er kinderen in mijn praktijk die feitelijk hele andere problemen bleken te hebben dan een concentratieprobleem.
Alleen… ze vertoonden wel alle bekende ‘symptomen’ van concentratieproblemen.
Ik ontdekte gaandeweg waar de werkelijke oorzaken te vinden zijn en hoe je vandaaruit moeilijkheden met concentratie wél effectief kunt aanpakken. Zo heb ik door de jaren heen honderden kinderen en pubers weer op de rit geholpen.
Lees ook: Concentratieproblemen bestaan niet
Lees ook: Leren als een vlinder of een schildpad
Lees ook: Het waarom van friemelen
Lees ook: Mijn imago is van mij
Lees ook: Concentratieproblemen bij jong kinderen
Lees ook: De make-over van een onderpresteerder
Lees ook: 13 tips voor concentratie problemen
Lees ook: Ontroerend: meester hoort mij niet
Lees ook: Het kind zonder startmotor
Lees ook: Leer je luikjes te openen bij het leren
Lees ook: De juf heeft een boos hoofd en een harde stem
Lees ook: Hoe help je een kind bij concentratieproblemen
Ken je Ik leer leren al?
Geef een reactie