Wat NIET te doen bij boosheid van kinderen

Boosheid is overal ter wereld te herkennen. Boosheid is een emotie die ontstaat wanneer iets anders loopt dan gedacht of gewild. Vaak speelt teleurstelling en gekwetstheid een rol.

Boosheid kent vele gradaties die kunnen verschillen van ergernis, nijdig zijn, razernij, kwaad en woedend. Doordat de bloeddruk oploopt wordt de gezichtskleur vaak roder en de spieren spannen zich. Deze lichamelijke reacties vragen om een reactie en daar kan een kind op vele manieren mee omgaan.

Boosheid op zich is alleen maar een gezonde emotie. Als boosheid op een even gezonde manier wordt geuit, met respect voor zichzelf en de ander, blijft een kind emotioneel evenwichtig.

Wat speelt een rol bij boosheid?

Het ene kind is van nature meer temperamentvol dan het andere kind. Dit betekent dat er een groot verschil kan zijn in het uiten van boosheid.

De omgeving van het kind speelt eveneens een grote rol. Mag boosheid er zijn, dan is er meestal niet een groot probleem.

In een autoritaire omgeving of juist een grenzeloze omgeving kunnen kinderen moeite hebben met hun boosheid om te gaan. Escalaties zijn dan eerder te verwachten.

De richting van boosheid

Boosheid kan zich verschillend richten:

• Richt boosheid zich veelal naar buiten dan kan je te maken hebben met een kind wat zich chronisch tekort gedaan voelt en vooral anderen de schuld geeft van zijn onlustgevoelens. Er is sprake van weinig zelfreflectie. Opvliegendheid, vijandigheid en veel in de oppositie zijn kunnen het gevolg zijn.
  .
• Richt de woede zich naar binnen dan durft het kind vaak zijn boosheid niet te uiten. Dit kan komen door schaamte, maar ook door de behoefte aardig gevonden te worden. Dit kind past zich aan ten koste van anderen. Uiteindelijk kan er een woede uitbarsting ontstaan door oplopende druk, maar ook depressie is geen uitzondering. Nagelbijten, snijden in het eigen lichaam en ander zelf beschadigend gedrag kan eveneens het gevolg zijn van intern oplopende boosheid.

Er zijn dus veel redenen voor een kind om op een constructieve manier te leren omgaan met boosheid.

Boosheid op een gezonde manier uiten, vraagt eerst om een achterwaartse beweging van denken en voelen en dan een voorwaartse beweging van handelen.

Wat kan helpen bij boosheid?

Allereerst is het van belang te erkennen dat boosheid er is en er mag zijn.

Daarnaast kunnen ouders toestemming geven boosheid te uiten. Voor ouders kan het bovendien zinvol zijn te reflecteren op de manier waarop men zelf boosheid uit en wat er bij hen thuis de gewoonte was in het omgaan met emoties.

Soms kan het zelfs heel confronterend zijn, als je bedenkt welke boodschap je kind je spiegelt met zijn boosheid.

.

Wat moet je niet doen bij boosheid?

Juist omdat het uiten van boosheid zoveel angst kan aanjagen, is dit een veel onderdrukte emotie. En dat is jammer omdat in boosheid veel energie en kracht zit verborgen die een kind kan benutten. Het onderdrukken of verkeerd richting geven van deze kracht, maakt een kind zwakker.

Wat kun je dus beter niet doen als je met een boos kind wordt geconfronteerd?

• Terug schreeuwen, negeren of macht gebruiken
  Beter is het om rustig te blijven, door te ademen en vooral contact te houden en de boosheid te benoemen.
  .
• Meegaan met de boosheid en het kind beschuldigen
  Beter is het om door middel van een “ik-boodschap” de dialoog aan te gaan of het kind een time-out te gunnen.
  .
• Dicht klappen en je klein maken
  Beter is het om jezelf zodanig op te richten en door te ademen dat je rust en gezag uitstraalt en vanuit die houding het contact houdt.
  .
• Je gelijk willen halen
  Beter is het om je te realiseren of je het op een gevecht aan wilt laten komen. Je kunt een kosten/baten analyse maken om te bepalen of het onderliggende conflict de moeite waard is. Maak zo nodig een grapje of een afleidingsmanoeuvre.
  .
• Het kind een kussen, stressbal of boksbal geven om op te slaan
  Heel vaak raakt een kind hierdoor juist in razernij en kan het niet stoppen. Bovendien blijft de onderliggende onmacht en pijn hetzelfde en wordt deze mogelijk zelfs groter.Beter is het om op een later moment in gesprek te gaan en constructievere manieren te leren voor het uiten van boosheid.
  .
• De boosheid opschrijven en het papier vernietigen of verbranden
  De onderliggende boodschap die hiermee wordt afgegeven, is dat boosheid fout is en vernietigd moet worden. Ook hier wordt de onderliggende pijn en frustratie niet gezien, gekend en erkend. De positieve intenties, behoeften en energie die ten grondslag liggen aan de boosheid worden tegelijkertijd vernietigd en daarmee ontkend. Het kind wordt hierdoor verzwakt omdat het weggehaald wordt van de kracht van de eigen energie die boosheid ook is.Bovendien wordt eveneens een prachtige kans om het goed te maken en te leren de confrontatie op een positieve manier te eindigen, ontnomen.Beter is het te leren boosheid te uiten op een manier die helpend is voor het kind om te groeien in relaties.

Wat te leren

Wij hebben allemaal te leren omgaan met onze boosheid. Het leren van zelfbeheersing hoort daar ook bij. Boosheid durven voelen en leren te uiten op een constructieve manier door er woorden aan te geven of om juist even weg te gaan van de situatie is voor veel kinderen en met name jongens een grote klus waarbij ze vooral de steun en begeleiding van ouders nodig hebben.

Hulp nodig? Download het werkboekje “Ik ben boos”

Om kinderen te helpen boosheid te leren uiten op een manier die helpend is, heb ik het werkboekje “Ik ben boos” ontwikkeld.

Dit boekje biedt een logisch stappenplan waarin per bladzijde het kind inzicht krijgt in zijn boosheid, zijn gedrag, de gevolgen daarvan EN hoe dit op een helpende manier te veranderen.

Je kunt dit boekje digitaal kopen en downloaden in onze webshop, en zelf inbinden. Je ontvangt ook een handleiding met een uitleg daarover.

Het boekje is op A5-formaat en telt 35 pagina’s, waarvan 16 met illustratie en 16 blanco pagina’s voor het maken van (aan)tekeningen. Je kunt deze pdf voor ieder kind uitprinten zo vaak je wilt.

Het boekje is niet alleen een invulboekje, maar vooral een nadenkboekje om bewust te worden hoe je kunt omgaan boosheid zonder nare bijwerkingen.

Als het boekje uit is, ligt er een concreet actieplan op tafel en is er inzicht ontstaan in het denken, voelen en doen met betrekking tot boosheid. Zo nodig kun je er na een poosje opnieuw naar kijken en ermee verder gaan.

Gebruikers laten weten hoe veel effect het boekje heeft op het verbeteren in het omgaan met boosheid. Ook aan ouders geeft het boekje veel inzicht in het patroon van boosheid van hun kind.

In mijn praktijk heb ik al vele kinderen en hun ouders met dit boekje geholpen. Het tegelijkertijd in kaart brengen van de boosheid van de ouder zelf, is een verhelderende ervaring voor beiden. Ouders en kinderen leren hoe ze samen met deze belangrijke emotie kunnen omgaan. Respect en begrip voor de onderliggende gevoelens van elkaar zijn de belangrijkste voorwaarden.

Bestel hier de PDF om het boekje zelf vele malen te kunnen gebruiken.

Meer artikelen:

Lees ook: Zo leer je omgaan met grenzen
Lees ook: Boos kind wat haar zin wil hebben
Lees ook: Helpende manieren van reageren op een boos kind
Lees ook: Als boosheid een belemmering wordt
Lees ook: Emoties, wat moet je ermee?
Lees ook: Het geheim van het boze kind
Lees ook: Het kind helpen of de ouders helpen?

Nieuwe artikelen en tips direct per e-mail ontvangen?
Meld je hier aan voor mijn nieuwsbrief

Leren hoe je ouders en kinderen op de juiste wijze kunt helpen?
Lees alles over de opleiding tot kindercoach.

De illustratie is van Kitty Bakker