Het waarom van friemelen

Hoeveel volwassenen zouden het doen? Poppetjes en figuurtjes tekenen tijdens een telefoongesprek? Spelen met een pen tijdens een vergadering? Neuspeuteren tijdens het wachten voor het stoplicht? Spelen met een ring? Of……of…..

Veel mensen bewegen tijdens het wachten, het zich concentreren of luisteren. En als kinderen het doen vinden we het raar. Dat is pas gek eigenlijk.

Waarom friemelt een kind?

Een kind is in ontwikkeling en dat betekent dat alle functies die wij als volwassenen automatisch doen en kennen, bij een kind in lering zijn. Het ene moment staat in de ontwikkeling het leren door bewegen op de voorgrond en op andere momenten, vooral vanaf groep 3, het leren leren van de schooltaken.  En als het hoofd leert, doet het lichaam vaak mee.

Wat doen kinderen als ze leren?

Let maar eens op kinderen die geconcentreerd aan het tekenen zijn of kinderen die schrijven. Het puntje van de tong komt uit de mond of de letters worden uitgesproken. In mijn praktijk zie ik regelmatig dat kinderen friemelen aan hun kleren, schoppen met hun voeten of aan hun haren draaien als ik geconcentreerd met hen in gesprek ben.

Ouders die erbij zijn, raken hierdoor nogal eens geïrriteerd en manen hun kind tot rust. Ik vraag de ouder dan meestal eens naar het gezicht van hun kind te kijken wat meestal wit is van de concentratie. Ik leg dan uit dat als het hoofd zo hard aan het werk is, het heel goed en natuurlijk is dat de spanning die dat oproept via het lichaam een uitweg vindt.

Opeens kijken ouders dan heel anders naar het gefriemel, al is niet bij iedereen de irritatie zo snel weg te nemen. Eigenlijk is dat wel jammer want het friemelen heeft wel degelijk een functie. Namelijk de spanning fysiek afvoeren afvoeren die het werken met het hoofd oproept.

Uitgestelde aandacht

Dan is er nog het punt van uitgestelde aandacht. Op scholen wordt steeds meer zelfstandig gewerkt. Dit vraagt nogal veel van kinderen die moeite hebben zich op hun schooltaken te concentreren. Dit uit zich in rond kijken, bewegingsonrust, praten met andere kinderen of gaan zitten dromen.

Vooral als een kind even niet verder kan met zijn werk, moet hij vaak even geduld hebben voor de leerkracht hem kan bijstaan. Daarnaast moet het kind leren het probleem eerst zelfstandig denkend op te lossen. Dit dilemma kan veel bewegingsonrust oproepen en zo kan een vicieuze cirkel ontstaan. Spanning leidt vaak tot nog meer bewegingsonrust en friemelen en niet iedere leerkracht en/of ouder is daar tegen bestand.

Wat kan helpen?

Het onderdrukken van de beweeg of friemel impuls lijkt niet zo verstandig. bedenk maar eens wat er gebeurt als jij een poppetjes tekenaar bent tijdens het bellen en dat wordt stelselmatig verboden. De spanning gaat dan aardig oplopen en reken maar dat er een soort uitbarsting komt als het gesprek maar lang genoeg gaat duren.

Zo werkt het dus bij kinderen ook, al zal de uitbarsting van opgehoopte lichamelijke spanning sneller knallen. De gouden regel die ik altijd gebruik, is de vraag stellen: ‘Wat moet er voor in de plaats komen?’. Daar kan je het heel goed over hebben met je kind die friemelt.

Gaan de knopen altijd stuk door gefriemel, zijn de mouwen van de truien altijd ‘uitgevreten’ en heeft je kind kale plekken bij de oren?

Verzin iets nieuws, wat tegemoet komt aan de behoefte om te bewegen en spanning af te voeren, en leer de nare gewoonte van friemelen op de verkeerde plek af.

Hulpmiddelen

Al heel lang zijn er zogenaamde knijpballen op de markt, maar ik vond het altijd net niet voldoende. Voor lekker friemelen voldoen ze niet omdat je je spieren moet aanspannen en dan word je er ook nog moe van :-). Dat kan toch niet de bedoeling zijn.

Kauwgom is ook een beproefd middel, maar dat is voor het gebit niet zo aan te raden. Het heeft mij tenminste al vele vullingen en tandarts bezoeken gekost. Voor wiebelende en onrustige benen kun je een fietsband of touw tussen de stoelpoten binden waar kinderen met hun voeten tussen kunnen bewegen om de onrust enigszins in banen te leiden.

Tangle

De nieuwste vinding op friemelgebied is de tangle en ik moet zeggen: ‘hij is perfect’. Ik heb er al één versleten. Een tangle is een soort slangetje opgebouwd uit verschillende segmenten die je eindeloos kan blijven bewegen. De tangle die ik had met een heel dun zachtgeel foamlaagje is al kaal en vies aan het worden, maar de hardplastic zoals op het plaatje bij dit bericht voelt nog niet zo lekker.

Bij een aantal kinderen in de praktijk heb ik hem laten testen en ze waren er allemaal weg van. Ik heb dus nu een klein voorraadje aangelegd om kinderen en ouders mee te voorzien. Vooral omdat is gebleken dat de tangle helpt bij concentratieproblemen doordat de hersenen een bepaalde mate van alertheid houden.

Ik stel dan ook voor dat vooral mannelijke autobestuurders een tangle in de auto krijgen voor bij het stoplicht, dat vergadertafels naast de suiker en  melk tangles verschaffen en dat klassen ruim voorzien worden van verschillende tangles.

Heb je een concentratieprobleem en wil je daar inzicht in?  Speel het spel: “Ik kan me concentreren” om je concentratieprobleem te verhelpen. Bekijk het hier…..

Lees ook: Hoe om te gaan met concentratie problemen
Lees ook: Concentratieproblemen in de klas
Lees ook: Waarom netheid kan leiden tot dyslexie
Lees ook: Leren leren met dyslexie en adhd
Lees ook: Als leren niet leuk is