Koptelefoons, schotten op je werktafel, denkbeeldige muurtjes, gevisualiseerde luchtbellen en nog heel veel meer. Dit alles laten wij kinderen en volwassenen gebruiken om vooral geen last van anderen te hebben.
Wij en de ander
Het samenleven met anderen en het aangaan van vriendschappen wordt met het groter groeien een steeds belangrijker taak in de ontwikkeling van een kind. Wanneer er iemand in de buurt is, moet je weten hoe met deze ander om te gaan. Het gaat niet alleen over dichtbij of veraf zijn van elkaar, maar meer over hele andere zaken zoals:
Wat gebeurt er als je aardige dingen zegt
of
Wat gebeurt er als je boos kijkt.
Van jongs af aan leren kinderen over zichzelf in relatie tot de ander. Sterker nog: zonder de ander zal een kind hopeloos verkommeren en weinig tot niets leren.
Hoe leren kinderen over zichzelf
Het moment waarop een kind “Ik” zegt, is een hele belangrijke stap in de ontwikkeling. Dit hele kleine woordje betekent een grote mijlpaal in het leven van een kind omdat het door dit woordje laat weten dat het zichzelf los ziet van een ander.
Wanneer een kleuter nog geen “ik” zegt, moet je je zorgen over de sociaal-emotionele ontwikkeling. Door dit hele kleine woordje weet je dat het kind zich bewust is van zichzelf en dat er een ander bestaat naast zichzelf. De ontwikkeling van “ik wil” komt hier al snel achteraan.
Als een kind zich bewust is van zichzelf, leert het ook langzamerhand een verschil te zien en te ervaren met anderen. Kinderen leren eerst van hun ouders en broertjes en zusjes.
Want:
- Hoe gaat men om met emoties als blij, boos, verdriet
- Hoe gaat men om met tegenslagen
- Hoe ga je om met anderen
- Hoe het hoort in de samenleving. Moet je bijvoorbeeld “u” zeggen tegen de grote mensen en mag je rennen door een restaurant als het etentje wat lang duurt?
Leren over grenzen
Een kind leert eerst en vooral over grenzen in de relatie tot zijn ouders. Respecteren ouders je grenzen, zelfs al ben je nog een baby?
- Zijn de handen die je aankleden aandachtig en warm of ruw en snel omdat mama of papa op moet schieten?
- Mag een kind zijn eigen speelgoed hebben en verdedigen?
- Moet een kind perse tante Wies een kusje geven ook al wil het kind dit echt niet?
- Mag de puber zijn eigen privacy hebben op internet
- Mag de puber zelf verantwoordelijk zijn voor de schoolresultaten en ouders weren uit Magister?
Voortdurend zijn er in het leven van jong tot oud kwesties die gaan over grenzen en het bewaken van grenzen. Belangrijk is hoe ouders omgaan met grenzen en daarmee het voorbeeld geven. Durven ouders assertief te reageren of zijn ze vooral defensief of agressief als er over hun grenzen wordt gegaan?
Zo zullen ouders vanaf de allereerste ademhaling hun kind een voorbeeld geven over het respecteren van grenzen. Daarna leert het kind over grenzen in contact met andere kinderen tijdens het spelen en op school.
Doordat ouders tegenwoordig (vaak letterlijk) heel dicht op de huid zitten van kinderen en bang zijn dat hun kind iets overkomt, doet een kind wellicht minder ervaring op.
- Want mag er nog doktertje worden gespeeld?
- Mogen kinderen nog hardhandig stoeien?
- Mag meester nog een aai over de bol geven?
Dat zijn allemaal lichamelijke ervaringen die kinderen heel hard nodig hebben om te leren over grenzen. Want de grens tussen jou en de ander begint bij de huid.
Onzichtbare grenzen
Het jong kind leert eerst over lichamelijke grenzen, maar ook steeds meer over sociale en emotionele grenzen. Bij lichamelijke en sociale grenzen is er snel duidelijkheid over de grens zelf. Immers, de huid, het lichaam en dat wat wel en niet mag is heel snel duidelijk. Je voelt het als aanraking, pijn of als een correctie op gedrag.
Moeilijker om mee om te leren gaan zijn emotionele grenzen.
Want:
- Hoe laat je weten dat er iets is dat je raakt
- Hoe weet je of je kwaad bent, gefrustreerd of dat je een ander kind te druk vindt of helemaal niet leuk
- Wat moet je doen als je last hebt van pratende kinderen in de klas en van kinderen die je plagen of pesten
- Wat kan je doen als iemand iets van je wil wat jij niet wilt
- Hoe moet je je afsluiten voor negatief gedrag van een ander
Dit zijn allemaal vragen die ieder kind tegenkomt op zijn levensweg. Bovendien hebben hooggevoelige kinderen hier nog veel meer last van, evenals kinderen die veel grensoverschrijdend gedrag hebben ervaren. De laatste groep kinderen heeft daarbij de keuze om zelf grenzen te overschrijden of juist helemaal geen grenzen te kunnen aangeven.
In gedrag zie je bij ervaren grensoverschrijdingen verschillende uitingen zoals boze buien, huilen, miepen en piepen, concentratieproblemen, teruggetrokken gedrag of juist meer agressief gedrag.
Het visualiseren van grenzen
Ieder kind heeft te leren over ik en de ander en over grenzen. Wellicht door de huidige tijd, de pedagogische visie van gelukkige kinderen, veel werkende ouders en steeds meer hooggevoelige kinderen lijkt het of kinderen steeds meer moeite hebben met het omgaan met de eigen grenzen.
Veel adviezen om kinderen te leren zich te begrenzen gaan over het visualiseren van “iets” om het kind heen: een waterdruppel, muurtje, kleur, tent of iets anders. Andere tips gaan over jezelf voorstellen als een boom waarbij je voeten wortels maken in de grond en jij stevig kan staan.
Het viel me op dat veel kinderen moeite hebben met visualiseren van zichzelf als boom en dat het veel kracht kostte om beschermende druppels om zich heen te blijven houden. Onlangs kwam ik er in een gesprek achter dat een moeder die ten aanzien van een andere moeder een scherm voor zich visualiseerde, agressie opriep bij de andere moeder.
Wij hebben behoefte aan contact met elkaar en wanneer iemand zich afsluit, zal de ander des te harder zijn best doen om dat contact tot stand te brengen of boos worden. Bovendien sluit je jezelf als het ware buiten en zeker voor gevoelige kinderen kan dit ongewenst zijn en misschien wel pesten in de hand werken.
Wat werkt wel
Door het werken met veel kinderen die werden geplaagd, stevig gepest en kinderen die boos of teruggetrokken gedrag vertonen heb ik ontdekt dat er een andere manier is om je grenzen te leren verdedigen en aanwezig te blijven. Kinderen die hooggevoelig zijn, gepest worden en moeite hebben met grenzen maken veel te wijde grenzen. Je kunt dit oefenen met een touw. Ze leggen de grootst mogelijke cirkel om zich heen en als ik hun grenzen aantast, rennen ze heen en weer ter verdediging of verlaten zelfs hun ruimte.
Deze kinderen leer ik om zichzelf te begrenzen door met het touw een kleine ruimte te maken waarin ze door stevig op beide voeten te staan hun lichaam vrij kunnen bewegen. Komt iemand te dichtbij dan kunnen ze door te kijken, contact te maken en een verzoek tot “…..” te doen stevig in hun eigen ruimte blijven. Niet helpende rode gedachten onderzoek je en wijzig je zo nodig in helpende groene gedachten.
Na deze twee acties lukt het de meeste kinderen en volwassenen hun recht op eigen grenzen met heel weinig energie te verdedigen op een natuurlijke manier zonder agressie bij de ander op te roepen.
Oordoppen, schotten, gevisualiseerde druppels en denkbeeldige muurtjes kunnen dan eveneens van het toneel verdwijnen. Dan blijft alle energie over om in contact en vriendelijk doch stevig vanuit de eigen positie met alle storingen van de buitenwereld om te gaan.
Wil je kinderen en hun ouders leren over grenzen? Geef dan de vierdelige training ‘weerbaar communiceren‘. Je leert hoe je kinderen, pubers en hun ouders hun grenzen kunt laten ervaren en hoe ze op een elegante manier hun zin kunnen krijgen.
Meld je aan voor de training ‘weerbaar communiceren‘.
Meer artikelen:
Lees ook: Je eigen ruimte innemen en je grenzen afbakenen
Lees ook: De juf heeft een boos hoofd en een harde stem
Lees ook: Je kind als verlengstuk van jezelf?
Lees ook: Een muur om je heen kan heel goed zijn
Lees ook: Bange kinderen, bange ouders
Lees ook: Help… mijn kind heeft een eigen wil
Lees ook: Gun een kind zijn ellende
Lees ook: Zijn er nog gewone kinderen?
Lees ook: Magie van de kindercoach, het toverstokje lost het op
Hoi Tea,
met veel interesse heb ik deze blog gelezen. Beide dochters hier hebben moeite met de drukte in de klas (combinatiegroep 5/6). Mijn middelste bv. ‘raakt haar antwoord kwijt’ tijdens het nadenken (heeft tijd nodig om de som te verwerken).
Ik dub, wik en weeg continue over het wel of niet aanschaffen van koptelefoons (er is er één in de klas die door een jongetje gebruikt wordt). Omdat de situatie van concentreren in ‘drukkere’ ruimtes vaker voor gaat komen en ik ze ook niet afhankelijk wil maken van een koptelefoon. Maar ze wil leren hoe ze om kunnen gaan met focussen en begrenzen. Aan de andere kant krijgt mijn oudste ook een bril omdat ze niet goed ziet (ik blok het plaatje van kind met koptelefoon en bril even). Ook een hulpmiddel bij een ‘beperking’.
Vroeg laatst aan mijn oudste hoe haar droomschool eruit zou zien, nadat ze weer ‘boos’ thuiskwam.
Haar antwoord: ‘een school waar het stil is, mama’. Ze geven zelf aan dat ze het niet erg vinden om met koptelefoon te werken. Ze vragen er zelfs om…
Wat is jouw advies bij de drukte in de klas? Vragen of het zachter mag? Een ander plekje zoeken?
Dankjewel :-)
Groetjes, Kiki
Hoi Tea,
hoe ga ik om met drukte in de klas en gevoelige kinderen die erg veel moeite doen om te focussen op het werk?
Ze vragen zelf om koptelefoons. Oudste op de vraag hoe haar droomschool eruit zou zien (nadat ze weer boos thuiskwam): ‘daar is het stil, mama”.
Middelste ‘raakt haar antwoord kwijt in haar hoofd door de drukte’ (heeft tijd nodig om een som te verwerken in haar hoofd).
Ik begrijp uit jouw blog het zelfredzaam maken, maar hoe doe je dat als je ‘last’ hebt van de ‘rumoerigheid’ van een hele klas inclusief juf (het is een combi, de ene klas werkt wanneer de andere klas uitleg krijgt van een op zijn zachtst gezegd heerlijk enthousiaste juf ;-) ?
Nu denk ik vaak dat een koptelefoon ze afhankelijk gaat maken en die hebben ze ook niet altijd bij zich in andere situaties waar het druk is. Aan de andere kant, een bril helpt ook bij een ‘beperking’. En het is natuurlijk wel lekker als je je even goed kan afsluiten om je werk te maken.
Het grenzen door middel van het touw, vind ik sowieso een erg fijne tip voor het leren grenzen in situaties waarbij je tegenover een ander staat.
Ik ben benieuwd hoe jij hier tegenaan kijkt.
Alvast bedankt voor jouw antwoord.
P.s. vast overbodig om te zeggen, maar ik lees jouw blog met heel veel plezier. Het leest heerlijk en er staan zoveel mooie inzichten en tips in. dankjewel
Kiki
Dag Kiki,
Ach ja, je raakt precies het dilemma aan waar kinderen vaak zo mee worstelen. In de klassen van tegenwoordig ( en misschien wel in de hele wereld) is het nergens en nooit meer stil. Of een deel van de klas ontvangt instructie en een ander deel is aan het overleggen. En er is een hele categorie kinderen die het wel nodig heeft om in stilte te kunnen werken.
Het is al heel knap van je dochter dat ze precies kan aangeven waar ze last van heeft. Te weten wat het moeilijk maakt, geeft vaak ook al richting hoe het op te lossen.
Als we kinderen willen helpen is het ten alle tijde van belang om hen erkenning te geven over hun gevoel en dat dit klopt. Hoe je er vervolgens mee omgaat is een zoektocht. Een kind is er inderdaad niet bij gebaat dat alle obstakels worden weggenomen en dan is het vaak een kwestie van aanpassen en uitrekken naar wat er zelf gedaan kan worden. Daarin vraag je natuurlijk van een puber meer dan van een peuter want zelfstandigheid heeft consequenties :-)
In die zin zou je kunnen zeggen dat een koptelefoon een handig middel kan zijn zoals een bril. En je kind zou zelf kunnen leren bepalen wanneer het echt nodig is om hiermee op het hoofd te werken en wanneer het niet nodig is.
Voor sommige kinderen kan het ook een oplossing zijn om zich bewust te worden van lawaai en als het ware een knop bij hun oren op een zacht volume te draaien. Zo kunnen ze altijd hun eigen oren aan of uit zetten en valt het minder op. Een interne oordop als het ware….. :-)
Succes voor je dochter!