Kunnen kinderen leven vanuit hun hart?

Jonge kinderen vertederen en als ze ouder worden dan vinden we ze puur.
Tegen de tijd dat kinderen puberen en volwassen worden, hoor je weinig mensen meer zeggen dat kinderen zo blij en puur zijn.

Eigenlijk geldt dit alleen voor kinderen tot een jaar of zeven.
Dat past overigens ook helemaal bij de leeftijdsfase van jonge kinderen. Zij zijn vaak nog helemaal op zichzelf gericht en reageren op de wereld vanuit die ego-positie.

Kennelijk herkennen wij volwassenen dit als een toestand van puur zijn en roept het een verlangen in ons op dat we dit een heel leven willen vast houden.

Spir-wiri?

Regelmatig hoor of lees ik dat we kinderen moeten leren vanuit hun hart te leven en de gedachte erachter lijkt wel dat ze dan zo puur en lief blijven als ze geboren zijn. Als ik dit negatief en bot zou labelen dan zou ik dit “spiri-wiri-geleuter” kunnen noemen omdat het een onmogelijkheid is en tegen iedere ontwikkeling van kinderen ingaat. Als ik dit verlangen naar leven vanuit het hart wat nader bestudeer, dan denk ik dat er iets heel anders aan de hand is.

Het verlangen naar….

Als wij graag kinderen jong en onschuldig willen houden, zouden we zelf wel eens kunnen verlangen naar de onschuld uit die tijd. Het jonge kind heeft, meestal gelukkig!, nog geen weet van de eisen, regels en wetten die het leven ons stelt. Het is nog niet “bedorven” door nare gewoonten en allerlei overlevingsmechanismen en kan nog puur vanuit het eigen egocentrische willetje leven.

Want er zijn geen meer egoïstische mensen dan jonge kinderen.
Als ze iets niet willen, zullen wij het weten en als ze nieuwsgierig zijn ook. Ze reageren vanuit hun kennis van de wereld en omdat deze nog erg beperkt is, is de respons vaak van een grote eenvoud. Neem daarbij de grote ogen die nog bij de fysieke staat van deze leeftijd horen en het plaatje is compleet.

Leven vanuit het hart kan nog helemaal niet omdat het jonge kind qua ontwikkeling nog maar amper het stadium is ontgroeid van het ik-jij principe. Het zich verplaatsen in de ander moet nog groeien en ook de gewetensgroei moet nog helemaal zijn beslag gaan vinden. Als een puber hetzelfde gedrag gaat vertonen als we van een peuter accepteren, noemen we het al snel een verwend monster.

Hoezo leven vanuit het hart?

De behoefte van de mens

Ieder mens van jong tot oud heeft een diepe behoefte aan betekenisvolle relaties.
Wij volwassenen verwarren de onschuld wellicht met de behoefte aan het ontvangen van onbegrensde bevestiging van wie we zijn en verlangen naar het opvullen van het gemis wat we ergens onderweg hebben opgelopen. Jonge kinderen tikken dit verlangen in ons zelf aan en we reageren dan dienovereenkomstig om voor het kind leven vanuit het hart te wensen.

In feite hebben we het misschien wel over het verlangen naar de symbiose die we als kind hebben ervaren met onze moeder. Veel volwassenen kennen dit nog. Ze zijn als het ware versmolten met hun partner of hun kinderen. De kinderen van deze volwassenen zijn vaak onzelfstandig en afhankelijk van hun ouders en je kunt ze ook herkennen aan de vriendinnen van de moeders.

Vriend zijn van vaders komt minder voor. Deze relaties lijken aan de buitenkant vaak heel liefdevol, maar er zit een scherp randje aan. Manipulatie en passieve agressiviteit zijn verborgen aanwezig en eigenlijk is de ongeschreven wet dat het kind niet volwassen gaat worden. Dit kan zichtbaar worden in allerlei symptomen bij het kind of de ouder die kinderlijk zijn of verzorging nodig hebben.

Wat hebben kinderen nodig?

Het beste wat we voor kinderen kunnen doen is hen op te voeden tot zelfstandige en verantwoordelijke volwassenen. Hiervoor is het nodig dat het kind leert omgaan met autonomie en grenzen. Een kind heeft te leren dat het een autonoom persoon is met eigen beslissingsbevoegdheid. Dit start voor het eerst volop in de peutertijd waarin het kind naar hartenlust strijd voor zijn autonomie. “Ikke zelf doen” voert als het goed is de boventoon en alle middelen zijn wat het kind betreft geoorloofd. Vooral de gebieden eten, slapen, plassen en poepen gaat de peuter flink uitproberen.

Afhankelijk van het temperament leert het kind in deze periode zijn eerste onafhankelijkheid. Het leert vooral ook, hoop je, de grenzen kennen. Wat kan en mag wel en wat kan en mag niet. In de pubertijd krijgt het kind een herkansing op het gebied van de onafhankelijkheidsstrijd. Het is van een groot belang dat kinderen in deze periode deze strijd ook uitvoeren.

Waar gaat het mis?

Op het gebied van grenzen gaat het vaak mis. Het kind kan of wil zich niet aan de grenzen houden en zet voortdurend een tandje bij. Ouders hebben altijd minder uithoudingsvermogen dan een kind en als ze hún hart week laten worden, leert het kind dat het zijn ouder aan het lijntje heeft. Dit betekent dat het kind op één of meerdere gebieden de dienst uit gaat maken.

Hart, hoofd en handen

Ouders kunnen van jongs af aan hun kind grenzen leren. Grenzen voor de bezittingen en gevoelens van een ander en zichzelf. Dit betekent dat het kind kwaad gaat worden en in protest komt. Dat is prima en zelfs wenselijk want zo kunnen ouders hun kind leren dat het liefde kan leren voelen vanuit zijn hart voor alles en iedereen. Om deze liefde vorm te kunnen geven is het denken en het doen nodig. Wellicht hebben we het dan over respect….

Liefde vanuit het hart zonder denken is grenzeloos en kent geen afbakening. Want aan wat en wie kun je je liefde toevertrouwen? Ga je mee met de loverboy of kom je op voor een gepest kind. Voor leven vanuit je hart heb je het nodig om te kunnen denken en afwegingen te maken. Van wie kan je en wil je afhankelijk zijn en hoe wil je deze liefde vorm geven. Dat vraagt actie naar de ander toe. Juist als het moeilijk is.

Op papier is leven vanuit het hart makkelijk, maar het echt doen vraagt een ongelooflijk grote inspanning. Dat kan en mag je niet van kinderen verwachten. Dat dien je als voorbeeld uit te dragen.
Daarom is de wens voor leven vanuit het hart is een volwassen illusie.

Wat kunnen we doen voor onze kinderen

Ik denk dat mensen die de wens uitspreken om te leven vanuit het hart eigenlijk bedoelen: Leven vanuit authenticiteit.
Laten we onze kinderen dit leren en hen gunnen te worstelen met het leren zichzelf te zijn met alle mooie en minder fraaie eigenschappen en uiterlijkheden. Laten wij ze vooral accepteren zoals ze zijn en niet alleen de kinderen, maar vooral elkaar.

Wij grote mensen… wij hebben het voor te doen, hoe je het doet…, leven vanuit je hart…
Laten we daarvoor onze kinderen ook van harte gunnen anderen teleur te stellen. Te beginnen bij de ouders die ze gaan verlaten. Zodat de ouders hen voor kunnen doen dat liefde ook een harde en moeilijke kant heeft en ze het verschil leren wanneer ze zich binnen hun eigen grens kunnen houden en wanneer medeleven voor een ander nodig is.
Zodat onze kinderen authentieke volwassenen mogen worden die leven vanuit hun hart én hoofd én handen.

Meer artikelen:

Lees ook: Gun je kind zijn ellende
Lees ook: Kinderen van 9
Lees ook: Help, mijn kind heeft een eigen wil
Lees ook: Een kasteel voor kwetsbare kinderen
Lees ook: Wens: een pedagogiek van vertrouwen
Lees ook: Sta je voor, achter of naast je kind?
Lees ook: Hebben wij Mr Kanamori nodig?