Mopperen, snauwen of terechtwijzen

We doen of deden het allemaal. Kinderen afsnauwen, mopperen en terechtwijzen. Of je nu ouder, leerkracht, oom of de buurvrouw bent.  Zelfs als je het niet wilt, dan gebeurt het je toch een keer. En als je denkt dat je nog nooit een kind hebt afgesnauwd of anderszins een vervelend gevoel hebt gegeven dan heb je het mis. Want ook al denk jij dat je vriendelijk bent naar een kind, dan kan dat kind dat anders ervaren. En wanneer je je onder je vriendelijke woorden toch geïrriteerd voelt, dan heeft het kind dat al opgepikt en voelt het zich ondanks de woorden toch aangevallen.

Wat gebeurt er bij tegenslag en stress

Wanneer iets niet naar onze zin gaat of anders dan verwacht, raken we geïrriteerd. Ieder mens heeft een ander patroon om te reageren op teleurstellingen en tegenslagen. Dit is vaak een keten van gedragingen die we al heel jong leren van onze ouders en deze keten wordt onbewust in gang gezet.
Als een kind van zijn ouders zag dat het de gewoonte was om zich af te reageren op een ander, zal een kind dat patroon overnemen. Stress wordt dan vertaald in een negatieve, vaak door woorden geuite, reactie die je kunt herkennen aan afreageren op de ander. De ander krijgt de schuld.

Ouders die van huis uit weinig woorden hebben geleerd om hun ongenoegen te uiten, kunnen de neiging hebben bij stress hun handen te gebruiken. We spreken dan van kindermishandeling waarbij onmacht om anders te reageren vaak onderliggend is.

Hebben kinderen van hun ouders geleerd eerst tot tien of twintig te tellen, of zelfs de boodschap: “Jij zult je ongenoegen niet uitspreken”, dan kan het twee kanten opgaan. De stress wordt richting de ander verbloemd door mooie woorden of de stress richt zich naar binnen waardoor uiteindelijk woede uitbarstingen of depressie het resultaat zal zijn.

Het mooiste is natuurlijk die ouder die altijd in alle redelijkheid zijn ongenoegen direct en in gepaste taal in woord en gebaar laat weten met een fraaie ik-boodschap en een verzoek aan het kind.

Niets is wat het lijkt

Wij zijn vaak verontwaardigd als we een ouder of leerkracht een kind horen afsnauwen. Als we in elkaar krimpen omdat we een ouder een kind op niet al te subtiele wijze terecht horen wijzen, beseffen we niet altijd dat we ook dan reageren vanuit ons eigen normen en waarden kader. Als je geleerd hebt, of later besloten hebt, dat je vriendelijk dient te zijn, dan wijs je deze ouder af. Je voelt je dan vaak plaatsvervangend vernederd voor het kind.

Een gevoel van vernedering is echter heel persoonlijk. Als jij door de grond gaat van afschuw kan het kind denken: “mijn moeder heeft haar zeurkous weer aan..” Het kind kan even boos zijn en vrolijk verder gaan. Daarmee is het incident verleden tijd.

De ouder die zich inhoudt bijvoorbeeld omwille van omringende mensen, kan echter het kind met zijn lichaamstaal een enorme afwijzing geven. Een handje wordt even niet gegeven, de ogen draaien weg en dit kind kan kan denken: ” Oh, mama is boos, wat heb ik verkeerd gedaan”. Vervolgens kan het kind uren rondlopen met een naar gevoel tot het later mama tegen papa hoort klagen. Dit kan voor een kind veel meer impact hebben dan een in onze ogen heftige reactie op een gebeurtenis.

Zo kunnen ogenschijnlijk en uiterlijk gezien vriendelijke gezinnen binnenskamers een bron van haat en minachting zijn en kunnen gezinnen met het hart op de tong een open, liefdevolle verhouding met elkaar hebben. Wat wij zien is altijd een momentopname bekeken door onze eigen gekleurde bril.

Wat doen kinderen met ons

Omdat kinderen afhankelijk zijn voor overleving van de volwassenen, is het van groot belang dat kinderen de grote mensen leren lezen. Ze doen dit door lichaamstaal te lezen en interpreteren. En dat klopt altijd, al zijn we ons als volwassenen daar niet van bewust.

Zo kan een moeder heel liefdevol met haar baby omgaan. Als deze moeder zelf nog behoefte heeft aan aandacht en verzorging vanuit een gemis uit haar eigen kindertijd, geeft ze haar baby vooral dat signaal door. De baby voelt de angst en misschien boosheid van de moeder en dit zal impact hebben.

Kinderen voelen vanaf de conceptie de echte onbewuste noden, angsten, boosheid, verdriet, behoeften, plezier en geluk van de ouders. Zij reageren hier op, actief of passief. Want het kind heeft de ouder nodig om te overleven.

Dat betekent in het dagelijkse verkeer dat kinderen vele malen per dag op de pijnpunten van ouders drukken.

En niet alleen van ouders, maar ook op de pijnpunten van leerkrachten, familieleden en buren. En als je je pijn doet, roep je AU. En na de au komt heel snel de automatische piloot van reageren: Naar buiten of naar binnen, met woorden, blikken of handen. En het kind reageert ook weer verschillend: naar binnen of naar buiten, met woorden, blikken of handen……. :-)

Wat te doen

Als omstanders kunnen we het voor een kind heel zielig vinden als het een uitbrander krijgt. Wij krijgen dan een dreun op eigen pijnpunt van vernedering of afwijzing. Waarschijnlijk zullen we reageren volgens ons eigen patroon. Woorden, blikken of handen…. Als we vanuit die impuls reageren op de snauwende ouder, doen we in feite hetzelfde als de ouder….. De ouder wijst het kind af en wij de ouder….

Wanneer we geconfronteerd worden met een kind wat de wind van voren krijgt, kan het helpen om naar het kind te kijken. Reageert het verdrietig, boos of bang, dan kunnen we het kind het vette knipoog geven en de ouder een geruststellende opmerking geven in de trant dat het niet altijd meevalt als het tegenzit. Zo nodig vraag je of alles in orde is of geef je het goede voorbeeld door een perfecte ik-boodschap: het benoemen van het gevoel, de behoefte en een suggestie ter verbetering. Hierdoor blijft de loyaliteit van het kind heel en het respect voor de ouder intact. En belangrijk: De spanning vloeit weg.

Wat we desondanks mogen leren is het onderscheid tussen ons eigen ongenoegen en onze  reactie er op. Adem in en adem uit. Het bewust accepteren van irritatie zonder schreeuwen, snauwen, zeuren of trekken aan een armpje. Herken het nare gevoel en houd het bij jezelf.

Zou er een heilige moeder, vader, juf, meester, oma, opa zijn die dit 24 uur per dag kan? Stuur die dan alsjeblieft naar mij want ik kan er heel veel van leren. Navraag bij mijn kinderen leert namelijk: ” Je snauwt nooit, maar je ZEURRRT” . Tsja, dat is dan weer mijn ding en daar worden ze dus ook echt niet blij van.. :-) de pechvogels… :-)

Lees ook: Het geheim van het boze kind
Lees ook: Mama is moe, zo moe
Lees ook: Het mag niet van de buurvrouw
Lees ook: Het kind helpen of de ouder helpen?
Lees ook: Dwingende kinderen en slappe moeders
Lees ook: Geweldloze communicatie