‘Is dit, wat jou nu gaat helpen?’, vroeg ik mijn zoon.
We keken allebei naar de dwarrelende snippers die, voordat hij alles in kleine stukjes scheurde, nog verschillende A4tjes huiswerk waren.
Waar het huiswerk conflict over ging ben ik al jaren vergeten, maar dat we allebei ontredderd naast zijn bed stonden, zie ik nog glashelder voor me.
Het was ook gelijk de laatste keer dat we ruzie hadden over huiswerk, ook al zat hij nog maar in groep zeven.
Het goede nieuws….. uiteindelijk heeft hij verschillende opleidingen afgerond en heb ik persoonlijk, toen hij bijna 30 was, de eerste en laatste huiswerkopdracht voor hem met goed gevolg gemaakt.
Nee, dan onze dochter.
Vanaf dat ze een pen kon vasthouden zat ze al met een schriftje voor zich.
Ook voor haar hoefde ik me niet te bemoeien met huiswerk, maar zij deed het tenminste.
Waarom pubers moeite hebben met huiswerk
We denken dat pubers geen huiswerk maken omdat ze geen zin hebben.
Maar motivatie is nooit het echte probleem.
In de praktijk blijkt dat ze gewoon vastlopen door een combinatie van breinontwikkeling, emoties, onhandige strategieën, misverstanden, gewoon domweg niet weten hoe het moet en meestal zelfs door goedbedoelde hulp van ouders zoals ik.
Tijd om er weer eens in te duiken en alle ‘huiswerk maak obstakels’ te ontrafelen die ik de afgelopen jaren veelvuldig tegenkwam en die aan de bron stonden van het Ik leer leren programma en de workshops over plannen, motiveren en toetsen en examens.
Het puberbrein heeft de executieve functies nog in ontwikkeling
Pubers hebben een hoofd vol ideeën maar een nog halfbakken intern navigatiesysteem, ook al mogen ze dat van mij nooit als excuus gebruiken!
Plannen, overzicht houden, prioriteiten stellen, tijd indelen en taken volhouden zijn vaardigheden die gaandeweg de jaren tot rijping komen.
Wanneer bij je puber de zogenaamde executieve functies nog aan het donderen zijn, kom je onder andere de volgende blokkades tegen:
- geen startknop kunnen vinden
- geen idee hebben hoeveel tijd iets kost
- geen overzicht van wat wanneer af moet
- taken beginnen die halverwege stranden
- slordig huiswerk afraffelen
Hij had steevast paniek bij wiskunde.
Niet omdat hij het niet kon, maar omdat hij zonder plan in het hoofdstuk sprong.
Hij begon middenin, sloeg stappen over en verloor zichzelf in het doolhof van sommen.
Toen we samen ontdekten hoe hij slim kon beginnen en waar zijn startknop zat, zakte de paniek en kwam het plezier terug.
De bij-winst was dat hij het niet langer hoefde te denken dat hij faalangst had en slecht in wiskunde was.
Angst en stress blokkeren het denkvermogen om huiswerk te maken
Eindeloos veel voorbeelden heb ik voor mijn neus gehad waarbij ik allereerst moest zorgen dat het etiketje faalangst in de prullenbak ging.
Ze zat avonden lang op haar telefoon.
Haar ouders dachten dat ze ongeïnteresseerd was.
Nadat ik haar wat uitdaagde en prikkelde vertelde ze dat ze hiermee probeerde te ontsnappen aan de stress van opnieuw een onvoldoende.
Pas toen we stap voor stap en gedetailleerd deze gang van zaken aanpakten, ontstond er ruimte voor leren.
Een puberbrein heeft de neiging razendsnel aan te gaan bij spanning.
Faalangst, prestatiedruk en zelftwijfel zetten het brein op slot en maken een reptiel van de puber zoals ik het aan hen uitleg.
Gedachtes die de angst aansturen en die helaas faalangst genoemd worden zijn meestal:
- ik kan dit toch niet
- iedereen is beter dan ik
- als ik begin, gaat het toch mis
- het heeft geen zin om dit te maken waarbij de verlamming om fouten maken voelt als falen
Een gebrek aan succeservaringen na het maken van huiswerk
Wanneer school te lang moeizaam gaat, leert je puber vooral dat het allemaal toch geen zin heeft.
De executieve functie metacognitie: het denken over het denken, is immers ook nog niet uitgehard en de korte termijn winst van beloningen staat op de voorgrond.
Hoe logisch is het dat hun brein dan kiest voor activiteiten die wel succes opleveren zoals gamen, scrollen, chatten en chillen omdat die direct een beloning opleveren.
Het gevolg van het ontbreken van resultaat en positieve ervaringen op nuttige inspanningen is dan ook heel logisch zoals:
- motivatieverlies
- veel en snelle frustratie als het over huiswerk gaat
- opgeven voordat iets begonnen is
- afhaken bij iedere tegenslag
Als we het zo kunnen bekijken dan geef je ze toch een knuffel?
De brugpieper die overal onvoldoendes voor haalde, had al maanden opgegeven.
Hij wist niet hoe hij moest leren.
Toen hij ontdekte hoe hij zijn huiswerk wel aan kon pakken, waar zijn talenten lagen en wat bij hem paste, haalde hij snel voldoendes.
Succeservaringen bleken de echte motor en ik zie nog zijn heerlijke glimlach voor me.
Onhandige leerstrategieën gebruiken bij het maken van huiswerk
Hier ben ik vaak moe van geworden: meer doen van hetzelfde, ook als dat al maanden niets oplevert.
Oefenen, stampen, nog eens oefenen zonder inzicht in hoe leren werkt.
Dit is uiteindelijk ook de kern geworden van het ‘Ik leer leren” programma waarbij ik binnen een paar minuten erachter kom waar het leerterrein braak ligt en waar de successen voor het oprapen liggen.
Je hoeft hiervoor alleen maar te onderzoeken waar het goed gaat, hoe dat kan en dit dan simpelweg kopiëren naar waar het minder goed gaat.
Het mooie is dat je onderweg ook nog een heleboel meningen en overtuigingen die niet helpen naar het land der fabelen stuurt.
Waar je kind steeds maar hetzelfde doet zonder succes en niet onderzoekt wat er meer mogelijk is, zie je:
- een verkeerde aanpak stug volhouden
- informatie niet verwerken op de manier die wel beklijft
- eindeloos herhalen zonder resultaat
- geen verbinding maken tussen verschillende soorten lesstof en geheugen
De grootste eye opener voor mij was het meisje uit groep 7 die structureel fout rekende omdat ze al jaren dacht dat ze de nul niet hoefde te gebruiken in sommen.
Toen we deze denkfout ontdekten en herstelden, bleek ze te kunnen rekenen als een tierelier terwijl jarenlang velen hier op stuk waren gelopen.
Ze hoefde niet meer te oefenen, maar het alleen maar anders aan te pakken.
Sociale prikkels en interne ruis
Je puber leeft in een wereld waarin sociale indrukken en meningen van leeftijdsgenoten zwaarder wegen dan jou denkbeelden.
Dit levert continu ruis op en bij veel pubers een minder handige focus.
Hij hield zijn telefoon voortdurend vast omdat hij bang was vergeten te worden en buitengesloten als hij niet snel antwoorden gaf en bij bleef.
Deze onrust maakte leren onmogelijk, totdat we met zijn ouders en hem afspraken maakten over telefoontijd en sociale veiligheid.
Door zijn ideeën en behoeften over erbij horen, buitensluiten en direct bereikbaar te zijn te onderzoeken en te heroverwegen, kon hij zich ook aan deze afspraken houden.
Sta je er wel eens bij stil dat in het koppie van je puber veel zinloze gedachten ronddolen die het maken van huiswerk heel erg lastig maken? Zoals:
- angst voor beoordeling
- druk om erbij te horen
- voortdurend checken van socials
- geen mentale rust om te focussen
Gebrek aan energie en basisbehoeften
Het puberlijf groeit, slaapt te weinig en wordt snel overprikkeld.
Huiswerk maken met een hongerig, moe of vol hoofd en onrustig brein is vrijwel onmogelijk.
De jongen die ik ook nooit meer vergeet, had met sommige leraren gedoe en kon ’s middags niet huiswerk maken want te druk in zijn hoofd. Ze dachten aan adhd.
Toen ik vroeg wat hij in de pauze deed, bleek dat de plaatselijke supermarkt goed verdiende aan hem met energydrank.
We hebben een experimentje bedacht waarbij hij water ging drinken in plaats van die troep.
Het experiment slaagde glansrijk en zijn impulsief gedrag leerde hij meer beheersen toen bleek dat hij graag bij de politie wilde want die kunnen geen ongeleide projectielen gebruiken.
Wanneer je lijf niet de juiste bouwstoffen krijgt, zie je de volgende verschijnselen tevoorschijn komen:
- concentratiestoornissen
- fysieke uitputting
- prikkelbaarheid
- gebrek aan herstelmomenten
- slaapgebrek.
De strijd met jou als ouder werkt averechts
Wanneer jij gaat gaat duwen, gaat je puber terugduwen of zoals die van mij zijn huiswerk verscheuren.
Niet omdat ze geen huiswerk willen doen, maar omdat ze niet willen dat iemand anders bepaalt hoe hun autonomie eruitziet en om alle bovenstaande redenen die ook meespelen.
Als jij je ermee bemoeit, krijg je meestal ruzie en gebeurt het volgende:
- weerstand tegen controle
- je puber sluit zich af en ontwijkt taken
- ruzies over details i.p.v. over de werkelijke behoefte
- je puber voelt zich niet gezien of gehoord
Vader was radeloos omdat zijn zoon nooit luisterde.
Toen duidelijk werd dat zijn zoon nauwelijks ruimte kreeg voor zijn eigen mening en vader daardoor steeds meer ontliep, ontspande de sfeer.
Vanaf het moment dat we dit met zijn alle bespraken leerde vader luisteren en pakte zijn zoon zijn huiswerk weer op.
Als jij als ouder te veel of te weinig begeleidt
Ben je te streng, dan maak je je kind klein.
Ben je te afwachtend dan laat je je puber verdwalen.
Laten we eerst vaststellen dat je het als ouder toch niet goed doet en ook maar wat aanrommelt.
Er zijn wel een paar signalen die je kunt opmerken waarbij je kunt gaan nadenken over je eigen houding ten opzichte van huiswerk:
- te veel afhankelijkheid van jou
- te weinig structuur in het huiswerk maken
- onduidelijke verwachtingen scheppen
- verwarring over verantwoordelijkheid in huis
Het meisje dat wekenlang geen werk inleverde, had simpelweg geen idee wat haar ouders en school van haar verwachtten.
Toen we duidelijke afspraken maakten, begon ze te werken en bleek ze zelfs opgelucht te zijn omdat ze nu wist wat ze had te doen en leerde ze ook hulp vragen.
Tsjaaaa……hoe krijg je puber aan het huiswerk?
Nu je weet waar het allemaal mis kan gaan met het maken van huiswerk door je kind, is de oplossing een open deur.
Je kunt je kind natuurlijk het Ik leer leren programma laten volgen bij een gecertificeerde trainer Ik leer leren.
Dan leert je kind over zijn leerstijl, leerstrategie, faalangst, motivatie, executieve functies, concentratie en zijn beste aanpak.
Je kunt ook de speciaal ontwikkelde workshops over plannen, motiveren en toetsen en examens met je kind volgen.
Maar eerst kun je aan de slag met een paar snelle tips:
Voor structuur en overzicht
- Maak samen een haalbare dagplanning
- Gebruik korte huiswerk blokken van 10 tot 20 minuten
- Laatje kind zelf kiezen met welk vak te beginnen
Starten makkelijker maken
- Begin samen 3 minuten, daarna gaat je kind verder
- Gebruik simpele stappen want alleen openen van het boek kan al genoeg zijn
Verlaag stress
- Erken de stress: “Dit is lastig, en je bent niet de enige”
- Laat succeservaringen tellen, hoe klein ook
- Stop met overtuigen en preken want het werkt niet
Creëer een goede leeromgeving
- Zorg voor een rustige plek en de telefoon weg
- Geef regelmaat in eten, bewegen en slapen
Begeleid als ouder, maar stuur niet (zucht….)
- Vraag: “Hoe wil jij dit aanpakken?”
- Luister naar argumenten
- Bied hulp bij strategie, niet bij inhoud
- Geef autonomie en laat je kind beslissen over volgorde en timing
- Maak afspraken die duidelijk en vriendelijk zijn
- Reflecteer en vraag wat vandaag goed werkte en morgen anders kan
- Houd ouderlijke verwachtingen realistisch
En dan nu jij…..
Wil je dat je pubers weer grip krijgen op school?
Veel pubers lopen vast omdat niemand hen heeft uitgelegd hoe leren werkt.
Jij kunt hen vriendelijk en dringend helpen op het goede spoor te komen.
Ik noemde al het Ik leer leren programma dat ik heb ontwikkeld na al mijn ervaringen op het gebied van leren en huiswerk.
Ben je leraar, mentor, coach of begeleider?
Geef jezelf en je puber een betere route.
Start vandaag met de opleiding en breng rust, overzicht en vertrouwen terug. Kom je ons team Ik leer leren trainers versterken?
Meer lezen en kijken over leren en huiswerk maken
Executieve functies: jong geleerd, is oud gedaan
Het slagveld van Havo 2 en Vwo 2
13 redenen voor concentratieverlies en onoplettendheid
Leren als een dolfijn: Hooggevoelig
Executieve functies nader bekeken
Het kind zonder startmotor
Geef een reactie