Tijdens de basisopleiding tot kindercoach en opvoedcoach doen we in dag 4 een geweldig testje. Het is ingegeven door wat ik in mijn praktijk altijd met kinderen doe die leerproblemen hebben.
En in de meer dan 100 keer dat ik dit experiment heb gedaan met een groep van rond de twintig mensen ben ik tot de conclusie gekomen dat het onmogelijk is voor (mensen) kinderen om zich een hele dag te concentreren en informatie op te nemen.
Volgens mij is dat ook al lang en breed wetenschappelijk onderzocht, maar we blijven doorgaan met kinderen te kwellen een hele dag stil te zitten in de klas en te luisteren naar informatie.
Zelfs kleuters zetten we al de hele dag stil op een stoeltje. Terwijl iedere ontwikkelingspsycholoog weet dat te weinig gerichte beweging het allerslechtste is wat je een kleuter kunt aandoen en daarmee een gebalanceerde ontwikkeling verstoort!
Het zal geen toeval zijn dat het concentratieprobleem bij kleuters een enorme vlucht aan het nemen is en dat veel kleuters niet schoolrijp zijn om in groep 3 hun taak aan te kunnen.
Maar goed…. dat was even mijn diepe frustratie over de aanpak van kleuters….. Terug naar informatieverwerking…
Het experiment voor opletten en concentratie
Wat ik doe is opdracht geven om even ontspannen te gaan zitten en als het prettig is mogen zelfs de ogen gesloten worden. Daarna ga ik het alfabet opnoemen en het enige wat iemand hoeft te doen is opmerken wat er gebeurt.
Vervolgens zeg ik letter voor letter in een heel rustig tempo het alfabet op en observeer ik de groep. Wat ik zie, is dat de meeste mensen met de ogen gesloten zitten en een paar mensen die samen met mij rondkijken.
Ogenschijnlijk zit iedereen geconcentreerd op te letten. Het is alsof je voor een oplettende klas zit die in diepe concentratie luistert naar wat je te zeggen hebt. Niets is echter minder waar want na dit hele korte experiment vraag ik bij iedereen na wat er is opgemerkt.
De uitslag van het experiment is dat iedereen een andere ervaring heeft en iets anders doet of maakt van het alfabet. Het schokkende is dat er maar heel weinig mensen zijn die werkelijk alle letters horen en zeker weten dat ze ‘alle’ lesstof hebben meegekregen en mogelijk zelfs ook nog hebben onthouden.
Informatieverwerking en leerstrategie
Wanneer ik de groep, maar ook het individuele kind navraag wat het heeft opgemerkt, krijg ik altijd hetzelfde soort antwoorden. Deze antwoorden zijn samen te vatten in een soort leerstrategie die persoonlijk is.
Wanneer ik het antwoord op de verwerking van het alfabet doortrek naar andere leefgebieden blijkt er iets heel interessants aan de hand te zijn, namelijk:
Wij zijn geneigd steeds hetzelfde te doen met alle informatie die op ons afkomt !!
Ongeacht het soort informatie. En dat is heel handig om te weten want daarmee kunnen we kinderen goed helpen te leren een andere strategie toe te passen voor belangrijke zaken.
13 redenen voor concentratieverlies en onoplettendheid
Na meer dan 100 keer dit experiment te hebben gedaan in groepen en individueel, onderscheid ik een aantal strategieën in informatie verwerking. Hieronder een aantal strategieën die leiden tot onoplettendheid en concentratieverlies. Het gevolg is dat er cruciale informatie wordt gemist.
- Je gaat associëren en raakt de draad kwijt omdat er even geen associatie voorhanden is
- Je vindt de toon saai en haakt af
- Je denkt na de eerste twee letters dat je het al weet en gaat je zitten vervelen
- Je bent nieuwsgierig wat anderen doen en richt daar je aandacht op
- Je voelt je moeheid opkomen en zakt weg
- Je droomt weg op de klanken van mijn stem
- Je vraagt je steeds af of het je wel lukt om dit te onthouden
- Je vraagt je af wat de bedoeling is en of je straks wel het goede antwoord weet op de vraag die vast zal komen
- Je ergert je aan het geluid van rammelende kopjes en auto’s die voorbij komen
- Het schiet je te binnen dat je nog een bepaalde boodschap moet doen
- Je ziet de letters voor je of ziet ze voor je langs schieten en voelt je onzeker of dit wel de bedoeling is
- Je controleert steeds even in gedachten of alles nog wel klopt
- Je vraagt je af of de anderen het beter zullen doen dan jij
Wanneer wordt de informatie wél goed opgenomen
Steeds opnieuw blijken er slechts 2 strategieën zijn waardoor er een vrij grote mate van zekerheid lijkt te zijn dat de informatie volledig binnenkomt. Gek genoeg schijnt dit te maken te hebben met een vooraf gaande gedachte aan de opdracht.
- Mensen die zich afvragen of je ze gaat belazeren door een letter over te slaan of in een andere volgorde te plaatsen, zijn zeer alert en weten zeker dat ze volledig geconcentreerd en aanwezig zijn in het hier en nu
- Mensen die bedenken dat dit zeer belangrijke informatie is, zijn ook in staat om volledig bij de les te blijven en de hele tijd vol aandacht te blijven
Bij navraag blijkt dat de strategie van deze mensen bij belangrijke zaken dezelfde is en dat zij geen noemenswaardige concentratieproblemen ervaren in hun dagelijks leven.
Conclusie
Alle 13 neigingen om met het voorgelezen alfabet om te gaan, hebben als kenmerk dat er altijd letters worden gemist. Dit betekent telkens weer even een klein hiaat.
Als je dit gegeven doortrekt naar de gemiddelde klas waarin de hele dag van alles speelt en waarin kinderen ieder hun eigen strategie hebben van informatie verwerking, betekent dit nogal wat.
Allereerst betekent het dat we nooit zeker kunnen weten of informatie werkelijk binnen komt en verwerkt wordt. Het lijkt alsof een kind oplet, maar de werkelijkheid is meestal heel anders.
We denken dat een kind alles hoort, maar het zijn steeds fragmenten die binnenkomen en wordt er cruciale informatie gemist.
Meest belangrijk lijkt het dat kinderen die wel echt goed opletten eerst zelf een BESLUIT nemen om goed op te letten en hun hersenen aan zetten voor informatie.
Mogelijk doen we er goed aan om kinderen eerst voor te bereiden voor we informatie delen. Als we dan ook nog de vrijheid geven en benoemen om de informatie voor je te zien, goed te luisteren of te bewerken door te schrijven, dan maken we de ervaring compleet en is het waarschijnlijk mogelijk om enige tijd achter elkaar informatie te droppen…..
En om terug te komen op de kleuters..
Zij kunnen pas iets onthouden als ze voldoende hersenverbindingen hebben die aangelegd worden door bewuste bewegingen van heel het lichaam. Zoals vroeger op de aloude kleuterschol waar je pas naar de 1e klas mocht als je lichaam een aantal testjes goed had doorstaan. Het kan geen toeval zijn dat er nu zoveel kinderen zijn met concentratieproblemen……
Wanneer je deze tekst, of gedeeltes daarvan, wilt gebruiken vraag dan even toestemming.
De link mag gedeeld worden op social media. Graag zelfs.
Meer artikelen:
Bekijk ook het filmpje: Concentratieproblemen bestaan niet
Lees ook: Concentratie bij kleuters
Lees ook: 1000 manieren van leren
Lees ook: Het slagveld in Havo-2 en VWO-2
Geef een reactie