Of je nu ouder bent, leerkracht of opvoedprofessional op een dag kom je in de discussie terecht: moet je kinderen straffen of belonen en wat werkt dan?
Het is een eeuwenoude discussie die vaak eindigt met zuchten, stickers, strafstoelen, schuldgevoel en boze opvoeders en kinderen.
De echte vraag die hieronder ligt is natuurlijk wat wel werkt.
En vooral leert een kind ervan?
In deze blog neem ik je mee in:
- de drie standpunten in deze discussie
- de oplossing van straffen en belonen naar consequenties
- van gedrag naar behoeften en vaardigheden
Papa beloont en mama straft en meester is te streng
Soms zou ik willen dat ik lijstjes heb bijgehouden van de onderwerpen waarover ik met ouders in gesprek ben.
Hoog op die lijst staat in ieder geval straffen en belonen.
- Vaders die mij vragen: mag ik speelgoed afpakken
- Moeders die vertellen dat ze hun kind een cadeautje geven als die iets voor haar doen wat vanzelfsprekend zou moeten zijn
- Ouders die elkaar in mijn bijzijn in de haren vliegen omdat de ene ouder te streng straft en de ander teveel beloont.
En wat te denken van leraren die elkaar onderling bestrijden omdat wat de één als consequentie ziet, door de ander als te slap ervaren wordt.
Het gevaar voor mij is dat ik meegesleurd word in de discussie en ouders of leraren van mij de wijsheid verwachten en natuurlijk een bevestiging van hun eigen mening.
Niemand is erbij gebaat dat ik mijn ideeën geef en daarom pak ik het anders aan.
Mijn eerste vraag is altijd wat het effect is van een straf of een beloning en welk resultaat ouders en leraren willen zien van hun aanpak.
Drie ideeën in discussie over belonen en straffen
Het onderwerp straffen en belonen in de opvoeding is ingewikkeld omdat het gaat over overtuigingen en waarden, maar grofweg zijn er drie kampen te onderscheiden.
De voorstanders voor een positieve benadering
Deze opvoeders vinden dat straffen en belonen op de lange termijn averechts werken.
Als je je kind beloont, leert het om iets te doen voor de sticker en niet omdat het begrijpt waarom dat gedrag goed is.
En straf?
Dat roept angst, wrok en soms zelfs schaamte op.
Je kind leert wel wat het niet moet doen, maar niet wat het wél kan doen.
Je ouder-kindrelatie of het pedagogisch klimaat in de klas betaalt de prijs.
Kort door de bocht: Opvoeders met deze mening gaan voor een positieve onderlinge relatie en een goed gevoel voor de lange termijn. Zij vinden dat straffen en belonen niets oplevert.
Van deze ouders, leraren en pedagogisch medewerkers hoor ik veel uitleg, veel tekst, lange zinnen en soms eindeloos soebatten om iets voor elkaar te krijgen.
En of dat altijd helpt?
Dan zijn er de realisten
Deze opvoeders gaan voor balans en waar en wat er speelt en letten op de situatie.
Het is als het ware een middenweg en zij erkennen dat straffen en belonen niet ideaal zijn, maar gebruiken het als praktische tussenoplossingen.
Een beloningssysteem kan je jonge kind helpen om nieuwe gewoontes aan te leren wat veel ouders en leraren even kan helpen zoals leren tandenpoetsen, opruimen, aan tafel blijven en sommetjes maken.
En soms is er gewoon even een duidelijke, korte consequentie nodig om escalatie te voorkomen of veiligheid te waarborgen.
Kort door de bocht: het kan even nodig zijn om een beloning of een straf in te zetten in de zin van het doel heiligt de middelen. De relatie blijft goed want je hebt begrip en aandacht voor de behoefte van je kind, maar jullie moeten even doorbijten.
Opvoeders die puur op gedrag inzetten
Deze opvoeders geloven in de klassieke leertheorie gebaseerd op de hond met het belletje. Iedere keer als de hond iets lekkers krijgt, rinkelt er een belletje waarbij na verloop van tijd de hond al begint te kwijlen als het belletje rinkelt.
Gelukkig zijn de meeste kinderen te slim voor dit belletje. :-)
En toch zijn er nog vele opvoeders die geloven dat gedrag dat beloond wordt toeneemt en gedrag dat bestraft wordt, afneemt.
En ja, tijdelijk zal deze aanpak zeker werken, maar je kind wordt ouder en denkt mee en vooruit.
En toch zitten er waardevolle elementen in deze aanpak omdat er veel aandacht is voor structuur en voorspelbaarheid.
Vooral als je kind veel behoefte heeft aan veiligheid en duidelijkheid, biedt deze aanpak mooie kaders.
Maar zeker voor deze aanpak geldt dat zonder een warme relatie er geen duurzame verandering komt.
Kort door de bocht: deze aanpak werkt goed op papier en voor je hond, maar mist soms de warmte en menselijkheid.
De oplossing voor de drie standpunten: van straffen en belonen naar consequentie en samen verder
In de afgelopen vijftig jaar is er een grote verschuiving gekomen van externe controle naar interne motivatie.
En dat is nog niet zo gemakkelijk want we willen geen brave uitvoerders, maar denkende, voelende kinderen die hun gedrag kunnen sturen.
Poe, hoe krijgen we dat voor elkaar?
Drie tips voor invloed op helpend gedrag in plaats van straffen en belonen
1. Train de zogenaamde executieve functies
Gedrag is zelden onwil maar meestal een gebrek aan vaardigheid.
Je kind dat schreeuwt aan tafel of in de klas, mist vaak impulscontrole en het reguleren van zijn emoties.
Het lukt hem niet zijn onderliggende behoeften op een helpende manier te uiten.
Vroeger stuurde je dat kind de gang op of naar zijn kamer.
Nu leer JIJ hoe je je kind kan leren zichzelf te kalmeren.
- even diep ademhalen
- woorden gebruiken
- een stressbal gebruiken
- even buiten een rondje lopen
Of op welke manier je je kind helpt om rustig te blijven en zich op handiger manieren te uiten.
PS: Wil je als professional dieper duiken in het aanleren van de executieve functies?
Bekijk de opleiding voor de training Ik leer leren waar dit een belangrijk onderdeel van is.
2. Maak gebruik van logische consequenties
Het grote misverstand is, is dat een logische consequentie wordt verward met straf, maar het is een natuurlijk gevolg van gedrag.
Mijn zoon trapte zijn kastdeur kapot in een driftbui.
Ik maakte de afspraak met hem dat hij Papa zelf zou vertellen dat door zijn boosheid de kast kapot was gegaan en of Papa hem wilde helpen bij het maken van de kast.
Straf zou geweest zijn dat hij een week niet mocht gamen.
Door het op deze manier te doen, bleef hij heel en nam hij direct de consequentie voor zijn gedrag en hielp mee aan de oplossing.
Straf had mogelijk meer deuren gekost.
Je kind leert hierdoor: ik heb invloed op de situatie en kan het goedmaken.
Dat is de basis van verantwoordelijkheid en intrinsieke motivatie.
3. Emoties zijn oké, maar gedrag kent grenzen
Voordat je een consequentie geeft, is er één cruciale stap: verbinding.
Je voelt in waar je kind last van heeft en onmachtig is om het te uiten en geeft hier erkenning voor.
Ennn……. dan geef je een gedragsaanwijzing.
Zoals bijvoorbeeld:
“Je bent boos omdat de game uit moet, ennn….. als je nu de computer uitdoet, kun je straks verder gaan.”
“Logisch dat je het niet eerlijk vindt ennnnn….. als je stopt met schreeuwen en gooien, kunnen we kijken hoe we het oplossen.”Eenvoudig, maar krachtig.
Op die manier kun je als opvoeder leren om eenvoudig, maar krachtig je kind in de goede richting te sturen waarbij je hem heel laat, maar wel duidelijke grenzen stelt.
Zo leer je kinderen dat emoties oké zijn, maar gedrag grenzen kent.
Dat is de kern van onvoorwaardelijk ouderschap en ook nog een trauma-sensitieve aanpak.
Dusss… maak een verschuiving van gedrag naar vaardigheid
De echte discussie gaat dus eigenlijk niet meer over straffen of belonen, maar over samen leren en verbinden.
Wanneer je oog hebt voor de behoefte van je kind en je ontdekt dat je kind nog niet de vaardigheid heeft om deze te uiten, kun je daarmee helpen en wordt dat het doel om te leren.
En hoe geweldig is het dat jij als opvoeder, en of je nu ouder, leraar, pedagogisch medewerker of coach bent, je kind mag leren ontdekken hoe hij zijn behoeften op een helpende manier kan uiten waardoor de relatie groeit!
Want de meest effectieve opvoeding:
- versterkt je relatie met je kind
- traint vaardigheden zoals zelfbeheersing en frustratietolerantie
- voedt de intrinsieke motivatie om het de volgende keer anders te doen.
Dan ben je een opvoeder anno nu en hoef je niet meer zoals 50 jaar geleden je gezag te laten gelden door bang maken of afkopen, maar je begeleidt met helderheid, warmte en humor.
En ja, dat is soms lastiger en kost in eerste instantie wel eens meer tijd dan straf of beloning.
Maar het is ook het enige wat uiteindelijk werkt.
Wist je dat we in de opleiding kindercoach en kindgesprekken de behoefte van kinderen en hun opvoeders centraal stellen en dat je vanuit dat gegeven alle praktische handvatten krijgt om kinderen en hun ouders vooruit te helpen?
Je bent welkom om de opleiding kindercoach te volgen en kunt je nu aanmelden.
Doe je mee?
.
Ben je ouder en loop je zo nu en dan vast met je boze kind?
Er zijn vier valkuilen waar je gemakkelijk intrapt en die jou en je kind verleiden tot de beweging van straffen en belonen.
Wil je een uitweg uit deze valkuil van straffen en belonen?
Meld je dan nu aan en begin direct met de workshop ‘Vier valkuilen vermijden bij boze kinderen’
Meer lezen en kijken over straffen en belonen:
Ben je een reptiel of een ouder voor je kind?
5 redenen waarom kinderen boos worden:
waarom belonen en straffen waardeloos is:
Een goed gesprek over straffen en belonen
gaatjes kinderen
waarom uitpraten van ruzie niet altijd nuttig is
Geef een reactie