Leugentje om bestwil

“Heel goed”  zeg ik regelmatig tegen een kind die mij opbiecht dat het wel eens liegt.
Ouders schieten dan bijkans van hun stoel.

En toch meen ik het van harte.

Want, zo ga ik dan verder: “Pas als je weet wat liegen is, weet je ook wat de waarheid is”.
En als we kwaliteiten van kinderen inventariseren en een kind zegt bij de kwaliteit  ‘eerlijkheid’  dat het niet altijd eerlijk is, reageer ik dat ik dat pas eerlijk vind!

De waarde van eerlijkheid

Wij volwassenen hechten veel waarde aan eerlijkheid. De waarheid spreken, speelgoed eerlijk verdelen en iedereen evenveel aandacht willen we onze kinderen leren. Veel ouders vinden het verschrikkelijk wanneer hun kind liegt.
Ook in de samenleving is liegen niet geaccepteerd.

Het plegen van meineed, het onder ede opzettelijk een valse verklaring afleggen, kan zelfs maximaal 9 gevangenisstraf opleveren.

Kinderen en eerlijkheid

Wat mij betreft hangt het van de leeftijd en het temperament van het kind af hoe erg liegen is. Peuters en kleuters mogen gerust liegen. Zij zijn aan het oefenen met het leren van de waarheid en het effect van hun woorden. Voor ouders van deze kinderen is het zaak om rustig te blijven en uit te leggen wat de feiten zijn.

Wanneer ouders echter eerlijkheid heel hoog in het vaandel hebben, zijn ze geneigd hun kleine uk hier streng op aan te spreken. Het kind schrikt en reageert meer op de emoties van de ouders dan op de feiten.

Bovendien kan een jong kind nog niet abstract en makkelijk volgordelijk denken.

Zo kan er al jong een patroon ontstaan waarin een kind als gewoonte gaat liegen. Immers het kind wil de toorn van de ouders ontwijken en is nog niet zo goed ontwikkeld dat het oorzaak en gevolg kan beredeneren. Het kind voelt dat er iets mis is en gaat in de ontkenning of vlucht in de fantasie.

Zoals mijn dochter van drie die de tafel flink beschadigde en kabouters de schuld gaf. Nu vele, vele jaren later, is het geworden tot een hilarisch incident.

Ouders en eerlijkheid

Ouders denken vaak dat zij eerlijk in het leven staan. Niets is echter minder waar. Volwassenen liegen de hele dag door. De grootste geaccepteerde leugen gaat over Sinterklaas.

Verder liegen we over tijd, de jurk van vriendin, de smaak van het eten, de kleine en grote beschadigingen die we hier en daar per ongeluk aanbrengen en wellicht het meest liegen we over onze gevoelens over elkaar.

We vermijden elkaar te vertellen waar we ons aan storen, we vermijden onze eerlijke mening en boosheid te uiten en we denken dat we eerlijk zijn. Als het niet anders kan verzinnen we iets bezijden de waarheid en noemen dat dan een leugentje om bestwil. Jaja……

Ouders, kinderen en eerlijkheid

Eigenlijk is het geen wonder dat we massaal gedurende de dag regelmatig liegen. Immers het jonge kind heeft onvoldoende woorden om zich te uiten en voor zichzelf te vertalen wat het ervaart. De wereld wordt door het jonge kind ervaren in emoties en dat is hetgene wat wordt opgeslagen.

Kinderen weten precies wanneer en hoe hun ouders liegen. Het kind observeert dat mama helemaal niet de waarheid spreekt tegen oma en dat papa heel iets anders tegen de buurman zegt dan wat hij onder het eten met het stoom uit zijn oren liet weten.

Voor het kind goed en wel kan praten weet het al hoe zijn ouders omgaan met de waarheid en zal het dat gedrag in eerste instantie kopiëren. Voor ouders begint dan de opvoedtaak van de zogenaamde morele ontwikkeling.
Of het kind leert de waarheid te uiten of leugentjes om bestwil gaat kiezen, hangt dan van meerdere factoren af.

Angst speelt in ieder geval een grote rol. Hoe banger een kind is voor straf, hoe meer het zijn toevlucht zal nemen tot liegen en bedriegen. Daarom is en blijft het belangrijk dat ouders, met al hun dagelijkse leugentjes :-), het goede voorbeeld blijven geven en het kind stimuleert om eerlijk te zijn.

Want tenslotte gaat eerlijkheid verder dan alleen een leugen. Het begint bij eerlijk zijn ten opzichte van jezelf en het streven naar eerlijkheid in denken en doen voor de mensen waarmee we samenleven.

En in mijn praktijk blijf ik het zowel bewust als interventie als tussen neus en lippen door zeggen: Liegen en zo nu en dan oneerlijk zijn, moet je doen omdat het een goede manier is om te leren wat goed en kwaad is. Je moet beide kennen en ervaren voor je kunt kiezen voor het goede……

Lees ook: Liegende kabouters
Lees ook: Het is niet eerlijk!
Lees ook: Moed moet
Lees ook: Het misverstand oogcontact
Lees ook: Waarom liegt een kind
Lees ook: Stralende kinderogen
Lees ook: Koffie met patat….
Lees ook: Gesprek of preek over vuurwerk?