Tijdens de eerste dag van mijn vervolgopleiding Oplossingsgericht Werken begint het vaak al. Iemand roept: “Maar eigenlijk doe ik dit al heel veel in mijn lessen, praktijk of hulpverlening”.
Gelukkig hoef ik dan alleen maar “Jaaaaa” te antwoorden. Het helpt als je al van jezelf weet dat je al een werkhouding hebt die oplossingsgericht is. Want dan hoef je alleen nog maar méér te doen van dat wat werkt en er iets bij te leren. En dat bijleren gaat vaak om de samenhang en weten hoe je op een heel bewuste manier kinderen en ouders een stap vooruit kunt helpen.
Wat was er vóór oplossingsgericht werken?
Vanuit de jaren 60 kwam uit Amerika langzaam het besef dat klassieke therapievormen vaak weinig resultaat hadden en erg lang duurden. Vooral Inso Kim Berg en Steve de Shazer kwamen er met hun team achter dat het aantal therapiesessies drastisch naar beneden kon, als ze hun manier van vragen stellen en hun houding ten opzichte van hun cliënt aanpasten.
De belangrijkste kenmerken, zo ontdekten ze, waren dat hun cliënt de wijsheid in pacht had in plaats van zijzelf en het helpen focussen van de cliënt op een doel in de toekomst.
Tot dan toe werd vooral gedacht dat iemand die een traumatische ervaring had gehad, deze de ervaring helemaal moest verwerken. Een risico was dat de getraumatiseerde steeds opnieuw in herbeleving , en dus her-traumatisering, terecht kwam.
Inmiddels weet men dat het behulpzamer is om op andere manieren met trauma en nare belevenissen om te gaan. Want als je vraagt: “Wat voelde je?” en “Hoe was dat voor jou?” kan dit kinderen onmiddellijk weer in de nare ervaring brengen – vooral als er ook nog doorgevraagd wordt en het kind geassocieerd is in het probleem.
Het risico van her-traumatisering is bij coaching op een oplossingsgerichte manier minimaal. Coaching impliceert dan al dat het kind de expert is en het speelt zich af in het hier en nu en in de toekomst. Daarmee geeft coaching richting en vaak perspectief op gedragsalternatieven die voor het kind meer werkzaam zijn.
Hoe werkt oplossingsgericht werken?
Het belangrijkste kenmerk van oplossingsgericht werken is de focus op een gewenste toestand of situatie. Als je niet weet wat je wilt, ben je stuurloos en neemt iets of iemand het heft in handen. Daarom is het belangrijk er eerst achter te komen wat iemand wil in plaats van het probleem. Dit is het zogenaamde “stoplichtdenken”: wat is het wat er in de plaats moet komen van het rode licht?
Als je eenmaal hebt ontdekt wat ouders en kind willen in de plaats van het probleem, kan je een start maken met de ontdekkingsreis. Wanneer is de wens-situatie al aanwezig, wat verandert er dan, wie kan er helpen, hoe weet je dat je probleem is opgelost.
Als coach houd je steeds in de gaten of het kind doorheeft of zijn probleem al aan het afnemen is. Vaak moet je eerst nog door een hele boel ja-maar-en omdat het probleem er natuurlijk niet voor niets is. Ieder probleem heeft namelijk een functie en het is heel belangrijk om je daar wel bewust van te zijn.
En toch, toch komt er altijd het moment dat het zogenaamde kwartje valt. Soms zelfs een hele jackpot.
In feite is dan de coaching klaar. Echter, het kind en zijn ouders vinden dat vaak moeilijk te geloven en daarom ga je als coach over tot de zogenaamde inpeper- of inwrijffase. In deze fase zorg je ervoor dat de bewijslast voor de nieuwe weg geloofd wordt. Je helpt het kind en ouders zich bewust te worden van het feit dat hun behoefte voor de reden van het probleem, ook op andere manieren kan worden opgelost.
De belangrijkste kenmerken van oplossingsgericht werken
Wanneer de focus op de gewenste oplossing er eenmaal is, zijn alle vragen en acties die de kindercoach onderneemt gericht op:
- Het vinden van situaties waarin het wel goed gaat.
- Het vinden van gedrag dat helpt.
- Het zoeken van de redenen waarom het niet goed gaat in bijvoorbeeld de ene situatie en en hoe het kan dat het wel goed gaat in de andere situatie.
- Het vinden van de veranderingen die al zijn gedaan in de goede richting.
- Het ontdekken van de kwaliteiten en goede eigenschappen die het kind helpen in de juiste richting.
- En wellicht de meest effectieve: het vragen naar de cijfers van de ervaring. Dit varieert van het geven van een cijfer voor hoe erg de situatie wordt ervaren, hoeveel vertrouwen je hebt in de goede afloop en welk cijfer voor alles wat al helpt.
Deze kenmerken vragen om verschillende vragen stellen :-) Als je echter deze belangrijkste kenmerken van oplossingsgericht werken in het achterhoofd hebt, komen de vragen vanzelf. En die vragen, die vragen beginnen bijna allemaal met een W, namelijk: Wat, Wanneer, Welke, Wie en Hoe.
De waarom-vraag komt overigens niet in het rijtje voor. Op de waarom-vraag heeft een kind namelijk nooit een antwoord omdat een kind meestal niet in staat is te reflecteren op zijn motieven. De waarom-vraag is daarom vrijwel altijd zinloos.
Oplossingsgericht werken met kinderen
Kinderen vinden oplossingsgericht werken prachtig. Ben Furman uit Finland heeft er zelfs een programma voor geschreven: Kids’ Skills. Caroline Beumer uit Nederland heeft de puberversie Mission Possible ontwikkeld.
Beide manieren bieden een stappenplan dat ondersteunend is om nieuwe doelen te halen en vaardigheden te leren die er eerst niet, of onvoldoende waren. En laat het leren van vaardigheden en nieuwe doelen nu net het gebied zijn van leerkrachten, kindercoaches en hulpverleners.
Geen wonder dus dat het voor hen een feest van herkenning is. Een feest dat ze kennelijk al zo oplossingsgericht bezig zijn en dat ze nu nog meer tools mogen leren om nog effectiever kinderen te kunnen helpen.
Vervolgopleiding Oplossingsgericht werken voor kinder-, jongeren- en opvoedcoaches
In onze tweedaagse (vervolg)opleidings Oplossingsgericht werken leer je als kindercoach de fijne kneepjes van deze methodiek en hoe je deze gericht in je eigen praktijk toepast.
Klik hier voor meer info over de opleiding Oplossingsgericht werken
Lees ook: De kindercoach is een stoplichtdenker
Lees ook: Wat heel is, hoef je niet te maken
Lees ook: Zoek de verschillen
Lees ook: Doe eens iets anders
Lees ook: Wat is het verschil tussen een kindertherapeut en een kindercoach?
Lees ook: Opleiding tot kindercoach: de vragen en antwoorden.
De illustratie is van Kitty Bakker
Geef een reactie