De pedagogiek van opa

Toen mijn schoonvader was overleden kwam er naast het verdriet ook ruimte voor herinneringen. Stoere verhalen uit het verleden, maar ook vooral de alledaagse dingen krijgen een andere glans en ontlokken een glimlach. Voor de kinderen was hij een fijne opa die veel voor hen overhad, grapjes maakte en hen regelmatig even liet schrikken. Bovendien maakte hij prachtig speelgoed voor hen. Van grote bolderkarren, verschillende auto’s tot een volledig gemeubileerd en gestoffeerd poppenhuis.

De pedagogiek uit de tijd van opa

Opa is 80 jaar geworden en had vele verhalen uit het verleden over zijn schooltijd en hoe ze opgroeiden. Verhalen over straffen op school: opsluiting in het kolenhok en het rietje waarmee geslagen werd.  Over ontsnappingen door de ramen van school als opa zich onrechtvaardig behandeld voelde en de straf wilde ontlopen. Over gaan werken als je nog maar 16 bent. Over op vakantie gaan met oma in één tent terwijl ze nog niet getrouwd waren, oh schande….

Als vader was hij tolerant, maar streng. De grenzen waren duidelijk en de kinderen hadden niet het lef ze te overschrijden. Want dan zwaaide er wat. Speelden ze buiten en was het etenstijd, dan was een fluitje door de voordeur genoeg. Niks geen 10 keer roepen tot het de kinderen beliefde te komen… Spelen bij de sloot terwijl het niet mag? Even in het nekvel en kopje onder houden in de sloot en je doet het nooit weer als 3 jarige……
Aan de andere kant… Op je 18e naar Spanje willen met je vrienden en geen vervoer? Geen punt, neem gerust de nieuwe camper mee, maar o wee als er een druppel alcohol aan te pas komt….
Zo zijn er vele anekdotes van de pedagogiek van opa die zich kenmerkte door het geven van heldere duidelijke grenzen én een groot vertrouwen in de acties van de kinderen.

De pedagogiek in onze tijd als opvoeders

Wat manlief meenam in de opvoeding van onze kinderen waren de grenzen en het vertrouwen. Wat ik vooral meenam was de theorie en de professionaliteit vanuit mijn opleiding en die vaak wrong met onze pedagogiek van huis uit….. We hebben dan ook heel wat gediscussieerd als ouders .. :-)

De maatregel van opa bij ruzie

Een maatregel van opa die lang gebleven is, was de actie bij ruzie tussen broer en zus.
Opa had weinig geduld met geruzie en wilde geen gezeur. Manlief had daarvoor ook weinig geduld. Wanneer de kinderen er niet uitkwamen, werd aan beide kanten van de kamer een kind op de grond gezet met de rug tegen de verwarming en de muur. Het devies was elkaar aankijken en pas van de plek als de ruzie was opgelost.

De maatregel heeft verschillende kenmerken die goed bruikbaar zijn bij ruzie tussen kinderen want:

• De strijdende partijen krijgen een halt toegeroepen.
• Er wordt een time-out geregeld.
• Alle kinderen worden hetzelfde behandeld.
• De schuldvraag of de aanleiding van de ruzie is niet interessant.
• Kinderen moeten het zonder de tussenkomst van de volwassenen zelf oplossen.
• Kinderen krijgen vertrouwen en er wordt verwacht dat ze de capaciteiten hebben om iets in orde te maken.
• Kinderen leren al jong over hun schaduw heen te stappen, onderhandelen, excuses maken en weer verder te gaan.
• Ouders hebben rust aan hun hoofd en hoeven alleen maar de kinderen op hun plek te zetten en hen het sein te geven dat ze hun weg mogen vervolgen. :-)

Op die manier heeft de pedagogische maatregel van opa vele voordelen. Navraag bij zoonlief of hij het nog weet en zijn ervaring ermee, levert echter nu nog een @#*-grmbbbll…. op.
Maar wacht maar tot hij over een aantal jaar zelf vader is :-)

Pedagogiek in de komende tijd

Doordat de tijd verandert, moeten wij onze opvoedstijl ijken op dat wat we hebben meegenomen van onze ouders en ons aanpassen aan de tijd waarin onze opgroeiende kinderen leven. Alleen al de intrede van de computer bracht veel teweeg voor een verschuiving van buiten naar binnen. Maar ook onze controle behoefte en de opkomende eisen van de Cito en aanverwanten maken dat onze kinderen langer dan ooit in de geschiedenis kind zijn.

Voor mijn gevoel raken we met iedere test en eis daaraan verbonden steeds meer het vertrouwen in de capaciteit van onze kinderen kwijt.

Daarnaast lijkt het wel alsof het geven van grenzen zo geassocieerd is met het geven van straf, dat veel ouders zich hulpeloos voelen. En waar ouders zich hulpeloos voelen of ze het wel goed doen, nemen de kinderen de regie over en worden ouders de speelbal van de gevoelens van hun kinderen.
Dus wellicht is het niet eens zo gek om eens wat vaker naar de opa’s en oma’s te luisteren nu het nog kan. Zij kenden veelal de pedagogiek nog niet en lieten zich leiden door wat ze zelf belangrijk vonden en wat ze al dan niet accepteerden van een kind. Misschien moeten we het daar heden ten dage wat vaker over hebben. Hoe kunnen we grenzen geven, maar vooral hoe kunnen we vertrouwen geven zodat kinderen ook fijn de randen van de grenzen gaan verkennen. En straf? Helemaal niet interessant. Dat kun je wijzigen in accepteren van de gevolgen van je daden……..

Lees ook: Pedagogiek van vertrouwen
Lees ook: Bange kinderen, bange ouders?
Lees ook: Belonen is goed, straffen is fout?
Lees ook: Wat is de onderliggende boodschap van de Cito-toets?
Lees ook: Opvoed illusie: ouders op één lijn?