Mijn kind vertelt nooit wat

“Mijn dochter is erg gesloten, en als ik haar vraag naar haar dag, geeft ze aan daar niet over te willen praten. Gevoelens zijn voor haar erg moeilijk, gezien haar leeftijd, maar ik zie ook veel karaktertrekken van mijn man, die daar ook moeite mee heeft. Ik wil haar graag helpen,maar weet eigenlijk zelf niet wat ik daarvoor nodig ben, vandaar mijn vraag.”

Vele ouders zullen deze vraag herkennen. Vooral als onze kinderen nog niet zo lang naar school gaan willen we graag weten wat ze hebben gedaan. Hadden ze het naar de zin, wat zei de juf, met wie is er gespeeld en andere talloze vragen willen we als ouders beantwoord hebben.

Wat als je kind gesloten is?

Tussen gesloten zijn en niet willen/kunnen praten zit een wereld van verschil. Geslotenheid kan een karaktertrek zijn. Meer introverte mensen noemen we vaak gesloten, maar kunnen een diep gevoelsleven hebben. Ze staan alleen niet vooraan met het geven van hun mening en hebben vaak minder behoefte aan het delen van hun gedachten en belevenissen.

Vaak verwarren we mensen die gevoelig zijn met mensen die erg makkelijk praten over wat ze voelen. Het zou echter best wel eens kunnen zijn dat de stille watertjes vele malen gevoeliger zijn, maar dit minder uiten.

Het moeilijk kunnen omgaan met gevoelens is een heel ander verhaal. Kinderen hebben als ontwikkelingstaak het leren omgaan met gevoelens en emoties.

Om dit te kunnen leren moet er eerst sprake zijn van herkenning. Wat gebeurt er met je als je storm voelt in je buik, een kriebel in je borst of als je voorhoofd fronst.

Ouders kunnen hun kinderen helpen met het leren herkennen en benoemen van deze lichaamsgewaarwordingen. Dat hoeft niet ingewikkeld te zijn. Gewoon de opmerking: “Je bent nu boos, verdrietig, blij, teleurgesteld, enz”  is voldoende. Ook en vooral het benoemen van dat iets niet leuk is, dat het verdrietig is dat…, en dat je je kunt voorstellen dat je boos wordt als…

Wanneer een kind zover is dat hij die verschillende gevoelens herkent en kan benoemen, moet hij ze ook nog leren reguleren. Het wordt meestal niet gewaardeerd wanneer een kind op een gezellig feestje een woede-aanval krijgt of op een ongepast moment in lachen uitbarst.

Best wel een klus dus, dat leren omgaan met gepast gedrag en je gevoelens. Maar gelukkig hebben de meeste kinderen ouders die hun hiermee kunnen helpen door het benoemen maar óók voordoen.

En die partner?

Bij eigenschappen van onze kinderen die voor ons nog niet gemakkelijk zijn, zijn we geneigd dit te wijten aan een eigenschap van onze partner en dit als moeilijk te betitelen. We projecteren dan als het ware onze mening over dat onderwerp op de ander.

Los van het feit dat een kind moet leren omgaan met emoties en gevoelens, hoeft geslotenheid geen enkel probleem te zijn. Het kan een kwestie zijn van gewoon minder behoefte hebben aan…. Probeer dus goed te scheiden of het een zaak betreft die jezelf raakt omdat je zelf zo anders in elkaar zit, of dat het iets is wat je kind echt dwars zit.

Moet een kind vertellen wat het heeft gedaan?

Nee, tenzij..

Gelukkig heeft ieder kind zijn eigen temperament. Het ene kind kletst je de oren van het hoofd en het andere kind is meer van de stille wateren. En dat is helemaal prima. Als ouder weet je vaak wel hoe het zit met jou kind.

Anders wordt het wanneer je de indruk krijgt dat er iets niet in orde is. Als je kleine waterval plotseling stilvalt en schuchter doet. Als je stille water plotseling druk gedrag vertoont.

Dán is het tijd voor alarmbellen. En let wel, dat hoeven niet perse de alarmbellen van gevaar te zijn, maar het is wel zaak om even scherp te blijven. Hoe zit je kind er verder bij:  Is het schrikachtig als de telefoon gaat, snel van slag of vertoont het andere signalen dan gewoon.

Hoe krijg je een kind aan het praten?

Als je ervan uitgaat dat je kind plotseling ander “praat” gedrag laat zien of wanneer je je ongerust maakt, haal dan eerst diep adem en tel tot 10. Als ouder worden we meestal het diepst geraakt als we denken dat er iets mis is met ons kind. Het gevaar bestaat dat ons ongerustheidsgevoel met ons op de loop gaat en dat we denken dat we “iets” moeten doen.

Wat kunnen we wel doen:

• Als je de tijd hebt: observeer wat je precies ziet
• Waarin zit de verandering
• Zet op een rij welke signalen je hebt
• Benader je kind op een rustig moment en benoem wat je ziet of (niet) hoort
• Stel open vragen. Dit zijn vragen die beginnen met de letter W: Wie, wat, waar, wanneer, welke
• Voorkom dat je gesloten vragen stelt: vragen die alleen een ja of nee als antwoord krijgen
• Vraag door met de W-vragen voor meer informatie
• Stel nooit de Waarom-vraag. Deze is onmogelijk te beantwoorden en klinkt vaak beschuldigend
• Benoem de gevoelens voor zover aanwezig en doe dit vragend
• Vraag of je kind een oplossing heeft of hulp wil
• Geef steun: Noem altijd dat je kind iets heel goed heeft gedaan

Meestal kom je er al snel achter dat je je voor niets hebt druk gemaakt. Het kan heel goed zijn dat je kind even wat tijd nodig had om zaken op een rij te zetten. Op een later moment komt het verhaal er wel uit. Wanneer je je kind observeert en je koppelt dat wat je ziet los van je oordeel over hoe het zou moeten zijn, dan merk je bijzonder snel of er echt iets niet in orde is.

En bedenk maar: Het is helemaal niet erg als je kind eens even worstelt met dingen die hij tegenkomt. Integendeel, hier groeit een kind van. Zeker als je het kunt aanzien en op het juiste moment inspringt om het voor hem te verhelderen.

Lees ook: Hoe zit het ook alweer met die roze olifant?
Lees ook: Waarom opvoeden zo leuk is
Lees ook: Waarom opvoeden niet leuk is
Lees ook: We tobben wat af met de kinderen
Lees ook: Roze wolk of achter het behang
Lees ook: Hoe wil je als ouder worden herinnerd?
Lees ook: Het mag niet van de buurvrouw
Lees ook: Kleedgeld en winkelen

De illustratie is van Bianca Snip.