Opgehevenvingerafm1“Regelmatig betrap ik mijn kind op een leugen. Het gaat dan vooral om dagelijkse zaken, bijvoorbeeld het vergeten van een tas, een scheur in een broek of afspraken die niet nagekomen worden. Ik word ontzettend boos als ik erachter kom, maar dit helpt niet. Het gebeurt steeds weer. Mijn kind is 8 jaar.”

Aldus een moeder via het telefonisch spreekuur.

Over liegen

De ontwikkeling van kinderen verloopt in fasen. Kinderen leren hun lichaam gebruiken, ze leren omgaan met volwassenen en kinderen, ze leren omgaan met boosheid, vreugde en verdriet, ze leren praten, leren over regels en over goed en fout. De zogenaamde morele ontwikkeling.

Liegen en dan het doelbewust liegen is eigenlijk een complexe aangelegenheid. Je moet al weten wat de regels zijn én weten dat je zo overtreden hebt. Je moet kunnen bedenken wat er volg ordelijk is gebeurd en je moet kennis hebben van goed en kwaad. Tot slot moet je een logisch verhaal verzinnen waarin alle aspecten kloppen om door de mand vallen te voorkomen.

Dit is nogal wat

Kinderen onder de 7 jaar zullen zelden doelbewust liegen, simpelweg omdat ze hier nog niet toe in staat zijn gezien hun ontwikkeling. Voor kinderen onder de 7 jaar is de wereld nog op veel gebieden een wonder. Kinderen tot 7 jaar hebben over het algemeen nog een grote fantasie. Over oorzaak en gevolg kunnen ze in volwassen ogen de meest onlogische conclusies trekken.

Daarom gaan sprookjes en fantasievertellingen er ook in als koek tot het 7e jaar. Dit wordt de magische periode genoemd en het grootste bewijs hiervoor is het geloof in Sinterklaas. Nadat het geloof in Sinterklaas is verpletterd leert het kind meer en meer logisch denken, kan het zich steeds beter aan regels houden en leert het verschil kennen tussen wat goed is en wat niet.

Pas veel later kan het kind uit eigen beweging verantwoordelijkheid nemen voor zijn gedrag. (En zelfs voor veel volwassenen is dit nog een hele opgaaf :-))

Waarom liegen kinderen?

Interessant is natuurlijk om erachter te komen waarom kinderen liegen. In de meeste gevallen is het onschuldig en kun je grofweg spreken van een paar redenen:

  • Vanuit onzekerheid: Het kind wil zich mooier en groter voordoen dan het is.
  • Vanuit een behoefte aan aandacht: Het kind verzint iets zodat er geluisterd wordt.
  • Vanuit gemakzucht: Het kind heeft geen zin in gedoe en is vergeten hoe één en ander precies is verlopen.
  • Vanuit angst: Het kind is bang voor straf en wil dit vermijden.

Wat kun je doen aan liegen?

  • Blijf rustig en voorkom dat je boos wordt ook al klopt de uitleg van je kind voor geen meter.
  • Stel open vragen over hoe volgens je kind de situatie is verlopen. (Wie, Wat, Waar, Hoe)
  • Benoem de gevoelens van je kind en accepteer deze.
  • Als je laat weten dat je de gevoelens erkent hoeft het kind geen verzet, woede of wrok te laten zien.
  • Sta open voor je kind als je merkt dat er iets dwars zit.
  • Leg duidelijk en vastberaden uit dat je binnen je gezin belang hecht aan de waarheid.
  • Geef je kind een compliment als het de waarheid vertelt ook al heeft het een afspraak geschonden.
  • Vraag je kind hoe het incident van de leugen opgelost kan worden.
  • Geef complimenten voor het vinden van een oplossing.
  • Voer de oplossing uit.

Persoonlijk heb ik erg weinig moeite met leugens. Ik ga er altijd van uit dat iemand een goede reden heeft om een leugen te vertellen en ik zal zelden in discussie gaan over “de waarheid”. Deze is immers voor iedereen verschillend. Ik accepteer wat het kind zegt en dan wordt de leugen het vertrekpunt van het gesprek. Later is er altijd één of andere oplossing en blijkt de leugen van minder belang geweest te zijn. Overigens ben ik wel duidelijk hoe belangrijk ik oprechtheid vind en handel ik vanuit deze waarde.

Natuurlijk wringt er wel eens iets, maar als ik bedenk met welke bedoeling de persoon de behoefte heeft om kennelijk te liegen dan ebt eventuele verontwaardiging snel weg. En zo blijft bij mij dan soms de verbazing over waarom mensen zo boos worden over een leugen. Want daar zit een andere behoefte onder…


Lees ook: Waarom liegt een kind
Lees ook: Mijn kind steelt
Lees ook: Stimulerende ouders goed voor de hersenen
Lees ook: Liegende kabouters
Lees ook: Hoe pak je ongewenst gedrag aan

Meer in categorie:  Vraag en antwoord.

De illustratie is van Aly Westerhuis


Je las een blogartikel van Centrum Tea Adema…

…maar kijk gerust ook eens naar de andere informatie op onze website:

Op de hoogte blijven van nieuwe artikelen en video’s vol tips en inzichten?

Like dan onze Facebook-pagina of schrijf je in voor onze 2-wekelijkse nieuwsbrief. Allebei mag ook. ;-)