Excuses maken

‘Ik kan het me niet herinneren en daarom is het niet gelogen’. Rutte sprak deze legendarische woorden over de functie elders voor Omtzigt. Ik riep: ‘Nou jaaa zeg…’en mijn zoon kwam niet meer bij van het lachen.

Wat moet je met een dergelijke uitspraak van de leider van onze samenleving? Welk voorbeeld wordt hier gegeven na een week en urenlange debatten over een kwalijke zaak?

Eerlijkheid

In mijn praktijk en ook in mijn werk als opleider komt het onderwerp eerlijkheid bijna iedere week wel eens langs. Ouders, leraren en hulpverleners worstelen met kinderen die liegen, anderen de schuld geven van hun eigen gedrag of keihard ontkennen dat er iets is gebeurd.

Steevast wordt mij gevraagd wat ik ervan vindt en vooral hoe men kinderen moet corrigeren die het niet zo nauw nemen met de waarheid.

Wat opvalt is dat volwassenen die de waarde ‘eerlijkheid’ hoog in het vaandel hebben, zwaar getriggerd worden door kinderen die het niet zo nauw nemen met de waarheid. Mensen die eerlijkheid als hoogste waarde hebben, trekken het niet als anderen ontkennen, draaikonten en hun verantwoordelijkheid niet nemen.

Boosheid als gevolg van liegen

Ouders en opvoeders die eerlijkheid belangrijk vinden, worden boos als een kind liegt over incidenten en gedrag dat niet door de beugel kan. Zij vinden straf daarvoor nodig want het kind moet leren dat liegen niet mag.

Boosheid over liegen zorgt altijd voor escalatie. Het kind zet een tandje bij en kan niet meer terug omdat dit leidt tot gezichtsverlies. Het hangt van het temperament van het kind af hoe het afloopt. Het ene kind leert dat het wegkomt met zijn leugen en accepteert al dan niet de bijkomende straf. Het andere kind gaat alsnog door de bocht en biecht zijn fout op, maar blijft boos op degene die het kind tot de orde riep.

In beide gevallen is de relatie wederzijds beschadigd in het vertrouwen en heeft het reparatie en tijd nodig voor herstel van de onderlinge band.

Hoe geven wij het voorbeeld?

Natuurlijk moeten kinderen leren om eerlijk te zijn over wat er in en om hem heen gebeurt. Allereerst leren we hen dat met ons voorbeeldgedrag. De hele dag door horen en zien kinderen hoe wij omgaan met de wereld om ons heen.

Exemplarisch is het voorbeeld van ouders met een hulpvraag over hun liegende kind die bij het weggaan nog even vertelden dat de nieuwe telefoon waarmee ze betaalden, was aangeschaft van onterecht verkregen verzekeringsgeld.

Juist als we eerlijkheid zo belangrijk vinden, is het de moeite waard te onderzoeken hoe we hier zelf mee omgaan.

Alles moet perfect zijn

Wat mij opvalt is dat we heel hard roepen en boos worden als het gaat over eerlijk zijn en liegen. Dat we er zelf bijna iedere dag aan meedoen vergeten we even voor het gemak. Wat we ook vergeten is dat we steeds hogere eisen stellen aan de wereld om ons heen. Kinderen moeten zich perfect gedragen, hoge cijfers halen en ons tot de beste ouders maken.

Daar past fouten maken en oefenen met het leven zelf niet bij

Wanneer we geen fouten mogen maken, is er ook geen kans om te leren hoe je fouten moet herstellen. We geven straf, maar bieden geen uitweg voor herstel van vertrouwen en met elkaar doorgaan.

Hoe zou het ook kunnen?

Voor mij is het veel interessanter om te ontdekken wat er binnenin het kind gebeurt als er iets misgaat. Durft een kind verantwoordelijkheid te nemen voor wat mis ging en blijft het daarmee overeind? Of is het kind zo bang geworden voor falen, gezichtsverlies en straf dat er geen andere uitweg is dan ontkennen, draaien en liegen?

Wat als we kinderen al zo vroeg mogelijk leren dat fouten maken mag, dat excuses maken een goede actie is en dat consequenties van dat wat fout ging nooit straf betekent? En gewoon regelmatig met elkaar in gesprek gaan over hoe je fouten kunt herstellen?

Als je  merkt dat je boos wordt om een leugen, vraag dan eerst wat er precies gebeurde. Leer je kind wat de winst is van zeggen dat je het fout had en dat dit je spijt.
Hoe simpel kan het zijn?

Ik vraag me al dagen af wat er gebeurd zou zijn als Rutte direct een belletje had gepleegd met Omtzigt en had gezegd dat hij degene was die verantwoordelijk was voor ‘functie elders’ en zijn excuus had aangeboden.

Dan had ik de lachbui van mijn zoon gemist die het ongeloofwaardig en hilarisch gedraai vond, maar het was vast voor het land beter geweest.

Word jij ook zo boos als je kind glashard ontkent?
Weet jij ook niet meer hoe je goed kunt reageren op leugens en gedraai van je kind?
Wil je graag je kind vertrouwen, maar is dit door zijn gedrag lastig?
Wil je graag rust en harmonie in huis en wil je daarvoor gemakkelijke tools?

Volg dan de online workshop: ‘Voer een goed gesprek met je puber’.  Je doet dit lekker in je eigen tijd. Met de handige tips en tools heb je in no-time de regie weer in handen en gezelligheid in huis.

Dit artikel verscheen in de weekendbijlage van het Friesch Dagblad op 17 april 2021

Meer artikelen:

Lees ook: Een kind dat moeilijk doet, heeft geen andere optie
Lees ook: Waarom een misstap voor kinderen zo goed kan zijn
Lees ook: Moet je alles willen weten van je kind?
Lees ook: Hoe kan onrecht een geschenk zijn voor kinderen?

Bekijk ook: Wat bezielt kinderen die blijven liegen?
Bekijk ook: Kunnen peuters en kleuters wel liegen?
Bekijk ook: Kinderen die anderen de schuld geven, wat moet je daarmee?
Bekijk ook: Hoe ga je om met moeilijk gedrag?