En ja hoor, daar was er weer eentje.
Een vraag van een ouder over een puber uit de bocht.
En laten we wel wezen, je schrikt je als ouder rot als je erachter komt wat ze soms uitspoken en hoe ze over de grenzen van het, zeg maar, betamelijke gaan.
Bij het ene gezin gaat het over de politie aan de deur wegens vernieling of diefstal en bij het andere gezin over de mentor die laat weten dat het nu toch echt einde verhaal is met lastig gedrag op school of cijfers die nergens meer over gaan.
Wat bezielt ze.. die pubers?
Ouders krijgen soms spontaan een hartverzakking als ze met lede ogen aanzien hoe hun schattige kind plotseling in een onbegrijpelijk brutaal, onverschillig, afwerend of slecht gekapt en gekleed monster verandert.
En wat het er ook niet gemakkelijker op maakt is dat bij tijd en wijle dat schattige kind even terug is en op momenten dat je denkt dat de fase weer voorbij is, gaan ze er weer vol in.
Je kunt er soms geen peil op trekken en als je het vraagt aan de bewuste puber komt er meestal ook weinig zinnigs uit behalve dat het vooral iets NIET wil.
Wat zegt de ontwikkelingspsychologie?
Laten we eens bij het begin beginnen en gewoon vaststellen dat een puber in meerdere opzichten nogal verandert, zeg maar:
- fysiek en seksueel: is meestal erg duidelijk :-)
- emotioneel: je wist als ouder niet meer dat er zo ontzettend veel stemmingen bestonden die elkaar in rap tempo afwisselen
- psychologisch: je schrikt soms van hun wijsheid en inzicht. Helaas vaak van korte duur en erg gericht op zichzelf.
- mentaal: De hersenen, of specifieker die beroemde prefrontale cortex die zo onder druk staat tot een jaartje of 25 en die ervoor zorgt dat de denkprocessen niet altijd vloeiend verlopen. En die bovendien regelmatig kortsluiting hebben en als de emoties ook nog meedoen, heb je feest in huis
Vooral die hersenen zorgen ervoor dat de pubers soms zo uit de bocht vliegen. Een puber onderschat regelmatig zijn capaciteiten en denkt overal een oplossing voor te hebben. Het is zelfs bewezen dat pubers niet zo goed emoties kunnen waarnemen bij anderen en gezichtsuitdrukkingen verkeerd inschatten.
Vandaar ook de vele misverstanden want ze denken heus te weten dat jij boos bent terwijl dit niet zo is.
Daarnaast ontwikkelt de gewetenvorming zich verder en zet een puber zich vaak af tegen de waarden van thuis want, oohhh wat zijn die uit de tijd.
Voor morele kwesties moet een eigen oplossing gevonden worden en dit gaat dan vaak gepaard met overschrijdend en niet acceptabel gedrag.
Wat zijn de spanningsgebieden in deze levensfase?
Eén van de meest interessante gebieden is dan ook het spanningsveld tussen autonomie en autoriteit.
Oftewel: Wie heeft het hier eigenlijk voor het zeggen?
Je kunt je voorstellen dat vanuit dit ontwikkelpunt de ergste machtsstrijden zich voor kunnen doen en de ruzies laten knetteren.
En dan is er ook nog de groepsnorm.
Er is geen fase in het leven waarbij het belangrijker is om erbij te horen. Dit betekent dat je moet voldoen aan de regels van de groep: je mening, je kleding, je gedrag moet afgestemd zijn op de kudde waar je bij wilt horen. Of juist niet.
En het spanningsveld is natuurlijk om erachter te komen wat je eigen mening is en je waar nodig af te zetten tegen andere groeperingen.
Ziedaar de eenzaamheid, de onzekerheid, het meelopen en lastig groepsgedrag.
Tussendoor loopt dan nog het spanningsveld om jezelf te worden, je loyaliteit aan thuis, aan de groep en ondertussen bedenken wat je eigen mening is. Wie wil jij zijn als puber en als jongvolwassene en vooral wat vinden anderen ervan.
En dit noemen we dan allemaal de puberteit waarover we vaak vergeten dat het een fase is en die bij vrijwel 100% van de kinderen gewoon voorbij gaat zonder al te grote gevolgen.
Maar de angst, oh die angst van ouders
Zo nu en dan zie je het al van verre aankomen: De nieuwe vrienden zijn net niet helemaal wat jij graag zou zien en die feestjes met stiekeme alcohol maken je als ouder ook niet geruster. En dan het huiswerk wat blijft liggen en dat gehang en gegame en gedoe in de koelkast en het niet na komen van afspraken.
De angst zou je voor minder om het hart slaan.
Uiteindelijk is het vaak zo dat de angst van ouders het vaak erger maken.
Want ouders kunnen wél de gevolgen overzien van allerlei onnozel acties en onzinnige uitspraken. Waar de puber zich niets van dat al aantrekt, ziet de gemiddelde ouder de toekomst van hun oogappel verdwijnen in de gevolgen van al die acties.
Dat ouders zich daarbij vaak laten leiden door de angst voor de toekomst en wat er allemaal zou kunnen gebeuren, helpt niet echt mee. Vooral niet omdat die puber door de onvolgroeide hersencellen de risico’s helemaal niet ziet en zeker anders interpreteert dan zijn ouders.
Dat staat dan weer garant voor vele zinloze discussies.
Wat als de puber zo uit de bocht vliegt
Ouders willen uiteraard van mij een zo goed mogelijke oplossing die het liefst alle problemen voor de komende jaren oplost.
Helaas gaat dat niet lukken.
Als ouders moet je tijdelijk de prefrontale cortex van je puber zijn zoals hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder het zo mooi zegt. En dat betekent dat je ze actief moet stimuleren het juiste te doen.
Standaard oplossingen zijn dan ook niet voorhanden en het blijft een kwestie van onderzoeken wat je puber het beste helpt:
- Voor de ene puber zijn dat stevige regels en grenzen op een duidelijke en liefdevolle manier uitgelegd.
- Voor de andere puber is het met zachte hand een beroep doen op die paar werkende hersencellen voor het redelijke verstand en met argumenten de strijd winnen.
- Voor weer andere pubers is de beste aanpak hen afleveren bij het politiebureau omdat die van het kaliber ‘wie niet horen wil, moet voelen’ zijn.
Voor ouders zit er niets anders op dan hoe dan ook je puber tot steun zijn en te ontdekken hoe je hem bereikt voor het goede doel en het uiteindelijk afleveren van een mooie burger aan de maatschappij.
Daarbij blijft het altijd belangrijk dat pubers zelf de consequenties leren aanvaarden van hun uitspraken en acties. Daarvoor moet je hem steunen en uitdagen het juiste te doen om misgelopen zaken weer in orde te brengen.
En dan kan het goed zijn dat je drie pubers in hetzelfde gezin totaal anders gaat aanpakken. Omdat jij als ouder weet hoe je invloed kunt aanwenden om je kind op het ‘goede’ spoor te krijgen en te houden.
Welke behoeften spelen een rol?
Wanneer je je puber wilt ondersteunen en zijn externe geweten weer een beetje bent, is het wijs om rekening te houden met de behoeften van je puber.
Want niet alleen heeft die puber last van zijn lijf, zijn emoties en zijn uitdijende hersenen en de spanningsvelden.
Een puber wordt door die ontwikkelingen vooral aangestuurd door zijn behoeften. En laat nu die behoeften zo weinig geremd worden door die hersencellen. Vandaar dat je als ouder, en ook leraar trouwens, zo vaak moet inpluggen om het verstand een beetje met gevoel en behoeften te synchroniseren.
We hebben het dan vooral over behoeften aan onder andere:
- aandacht van (ja echt waar!) jou als ouder
- aandacht van groepsgenoten
- uitdaging
- erbij horen
- erkenning van het bestaan en van de denkbeelden (hoe krom ook)
- zich onderscheiden van anderen (en toch erbij horen)
- respect krijgen
- grenzen willen ervaren (heus waar!)
Wanneer je even goed kijkt, zie je de tegenstrijdigheden in de behoeften en dat is precies wat het is en waar je als ouder rekening mee moet houden.
Als je er echter vanuit gaat dat behoeften altijd leidend zijn aan gedrag en dat je puber uiteindelijk (zonder uitzondering!) een goede relatie wil en altijd goede bedoelingen heeft (die vaak zo beroerd uitpakken), moet het mogelijk zijn om met een beetje wijsheid de puber door deze tijd te laveren.
Dussss…..
Mocht je puber uit de bocht vliegen en jij tegen het plafond, adem in en adem uit.
Bedenk wat je puber had willen bereiken en waar hij dat onhandig heeft gedaan. En vooral bedenk hoe jij hem gaat helpen de consequenties van zijn handelen zelf gaat dragen.
Mocht je weer op adem zijn na je eerste schrik, begin dan met het stellen van vragen wat de actie had moeten opleveren en wat het beoogde doel was.
Laat je vooral verrassen door de antwoorden.
Hoe en wanneer hij de ‘geleden schade’ gaat oplossen …. daar mag je best nog even een nachtje over slapen.
Ennn vooral: Geniet ook van deze fase want je weet heel zeker: Dit komt nooit meer terug!
Werk je met pubers?
Dan is misschien de praktische pubercoach opleiding echt iets voor jou. Handige tools, toepasbare theorie, tips voor samenwerken met ouders en praktische richtlijnen om pubers en jongeren te helpen met alle voorkomende hulpvragen die bij deze leeftijdscategorie kunnen voorkomen. En SKJ geaccrediteerd!
Lees alles over de praktische pubercoach opleiding
Meer artikelen:
Lees ook: Waarom een misstap voor je puber zo goed kan zijn
Lees ook: Waarom stoppen pubers niet met schoppen?
Lees ook: To game or not to game: Wanneer is mijn kind gameverslaafd?
Lees ook: Uit de praktijk: Je wilt toch geen slijmbal zijn?
Lees ook: Wie flexibel is, krijgt meer!
Bekijk ook: Je puber begeleiden voor het examen?
Bekijk ook: Hoe leer je plannen?
Bekijk ook: Is overhoren nuttig?
Geef een reactie