Onrechtvaardigheid
Als kind al was ik gefascineerd door mensen die vreselijke trauma’s hadden meegemaakt en toch als blije mensen door het leven gingen.
Hoe kon dit?
En..
Hoe kan het dat andere mensen ten onder gaan?
Nog steeds lees ik ieder verhaal en boek wat ik tegenkom over deze materie en soms denk ik dat ik het een beetje ga begrijpen.
Het leven zelf is vaak onrechtvaardig voor mensen. Het kan ons zomaar overkomen: Ziekte, dood, scheiding, natuurrampen, verlies van je spullen, oorlogen klein of groot waar je bij betrokken raakt. Het is er allemaal en soms zelfs in één mensenleven.
Toen in nog werkte bij (destijds) Bureau Jeugdzorg werd ik dagelijks geconfronteerd met de klappen des levens en hoe mensen deze wel of niet konden opvangen. Veelal generaties lang.
Ook in mijn praktijk kom ik het onrecht natuurlijk veel tegen. Ook dan is het fascinerend om te merken hoe verschillend mensen omgaan met onrechtvaardigheid en tegenslag.
Het woord wat erbij hoort is naar mijn gevoel: Veerkracht.
Naar binnen of naar buiten
Wanneer het onrecht aanklopt, hebben we vaak in eerste instantie onze eigen neiging die gericht is op naar binnen of naar buiten.
Waar de ene mens de ‘schuld’ buiten zichzelf zoekt en vindt door te gaan mopperen op anderen mensen of dingen, is de ander meer geneigd zich naar binnen te keren. Dit kan gaan in stilte, maar ook met zelfverwijt en/of gebruik van roken, alcohol en drugs.
Soms is dit ook een reactie die kinderen als het ware afkijken en kopiëren van hun ouders en grootouders.
Zo heb je in de ene familie meer ‘verongelijkte’ personen en in een andere familie meer depressie of juist agressie. We kunnen ons aanpassen aan de gangbare reactie in onze familie of onze eigen keuzes maken. Dat dit ongelooflijk moeilijk kan zijn, ligt voor de hand.
Heden, verleden, toekomst
Zoals alle mindfullness theorieën ons vertellen, is het het beste om in het hier en nu te leven. Laat dat nu net heel erg moeilijk zijn omdat niemand van ons een ongeschreven blad is.
We hebben allemaal te leren omgaan met het verleden en dat wat ons terecht of onterecht is overkomen. Dit kan zelfs van generaties geleden zijn zoals we regelmatig via actuele thema’s op ons bordje krijgen. Het gaat dan niet alleen over iets als slavernij en oorlog en vluchtelingen, maar ook om iets als erfenissen en ziektes die ons verbinden met onze familie.
In het omgaan met onze geschiedenis, hoe lang of kort geleden ook, zien we al interessante verschillen. Waar de ene mens het geleden onrecht als het ware blijft herkauwen, gaat de ander vol gas vooruit om het in de toekomst beter te hebben en liefst ook om te voorkomen dat men weer een ramp gaat beleven.
Het komt me voor dat mensen die de moeilijke zaken uit hun verleden een plekje hebben gegeven, zich het meest in balans en evenwicht voelen en zich zo gedragen. Het lijkt alsof ze de onrechtvaardigheden in een zekere mate hebben aanvaard en dat deze hen niet meer uit evenwicht brengen. Ze komen niet onnodig en met veel emotie terug op zaken uit het verleden en proberen ook niet zichzelf en anderen te behoeden voor mogelijk gevaar in de toekomst.
Kinderen en hun ouders in de praktijk
Wat mij opvalt in de praktijk is dat ouders en kinderen inderdaad zo heel verschillend omgaan met onrecht en tegenslag.
Waar de ene vader rustig en gemoedelijk samenwerkt om zoonlief weer op het goede spoor te helpen, roept een andere vader voortdurend dat zijn zoon zich moet leren gedragen omdat hij nu eindelijk wel eens rust wil hebben met zijn nieuwe liefde.
Waar de ene moeder mij helpt met het vinden van versterkende ervaringen die haar kind helpen te beseffen hoeveel hulpbronnen eigenlijk aanwezig zijn, brengt een andere moeder vooral angstige ja-maren naar voren.
Waar het ene kind zich als een rechter ten opzichte van zijn moeder gedraagt door van haar te eisen dat ze met de meester of juf gaat praten, zegt het ander kind: ‘Mam, nu moet jij maar een paar afspraken maken want ik ben er al lang klaar mee, maar jij nog niet’.
De voorbeeld rol van ouders
Kinderen leren niet alleen van hun ouders hoe ze het beste kunnen omgaan met tegenslag en rechtvaardigheid, maar ze leren ook zelf hun eigen manieren.
Ouders geven iedere dag bewust en onbewust het goede voorbeeld. Als ze aan tafel vertellen over hun manager die een foute beslissing nam, wat ze zeggen over de politieke vraagstukken en hoe ze omgaan met vergissingen van zichzelf en anderen.
We onderschatten vaak het belang van onze voorbeeldfunctie. En vooral onderschatten we onze impact als we kinderen zelf mogen leren dealen met onrechtvaardigheid die hen overkomt. Ouders voelen zich vaak machteloos als hun kind verdrietig en boos is, maar juist dan is hun rol van grote betekenis. Wanneer zij een kind erkenning geven en de wereld voor hen verduidelijken en vervolgens samen met hen naar oplossingen zoeken zonder deze op te dringen, leren kinderen weerbaarheid.
Daarnaast zijn kinderen hoe ouder ze worden steeds meer zelf verantwoordelijk om te kiezen voor blijvende aandacht naar binnen of buiten voor gebeurtenissen die hen zijn overkomen. Als ze hiervoor een andere keuze maken dan hun ouders of broers en zussen, kan dit ook spanning opleveren. Want stel je voor dat jij blij en opgeruimd door het leven stapt terwijl je moeder depressief is en je vader zich verliest in roken en drinken. Dat is zeker niet gemakkelijk.
Of stel je voor dat je moeder een basishouding heeft om alle problemen aan te pakken en dat het jou niet lukt om te leren omgaan met de echtscheiding van je ouders. Ook dan kan het zomaar zijn dat je een extra last op je schouders hebt omdat je niet kan voldoen aan je moeders levenshouding.
Veerkracht
Veerkracht zou ermee te maken kunnen hebben dat je een groot incasseringsvermogen hebt waardoor je bij onrecht en tegenslag minder neiging hebt om om je heen te slaan of om jezelf tekort te doen. Daarmee lijkt het er ook op dat voldoende zelfvertrouwen en een reëel zelfbeeld helpen om veerkracht te hebben en het incasseringsvermogen uit te bouwen.
Wanneer ik dan weer kinderen en hun ouders in de praktijk tegen kom of een levensverhaal lees, kan ik soms nog lang nasudderen over de vraag over hoe het kan dat de ene mens zo anders in het leven staat dan de andere mens.
En… gelukkig maar. Zo blijft het leven spannend en interessant….
Wanneer je deze tekst, of gedeeltes daarvan, wilt gebruiken vraag dan even toestemming.
De link mag gedeeld worden op social media.
Lees ook: Verplichte opvoedcursus voor ouders?
Lees ook: Ouders bemoei je er niet mee
Lees ook: Waarom ik een kind geen kanjer of held noem
Bekijk ook het filmpje: Door problemen ontdek je je kwaliteiten en talenten
Geef een reactie