Zo leer je omgaan met je grenzen

Steeds vaker krijg ik vragen over hoe je kinderen kunt leren over assertiviteit, weerbaarheid, grenzen respecteren en grenzen bewaken.
Voor kinderen is dit één van de belangrijkste ontwikkeltaken en aan volwassen kun je zien dat het vaak niet is gelukt deze kindtaak effectief te leren.
Dit zijn de volwassenen die over zich heen laten lopen of agressief reageren.
Kinderen leren van hun ouders hoe ze omgaan met grenzen:

• Moet je persé oma en opa een kusje geven?
• Mag je boos zijn?
• Krijg jij op je kop als je zusje je stiekem kliert?
• Moet je excuses aanbieden als je er niet aan toe bent?
• Mag je voor je eigen mening uitkomen ook als deze afwijkend is?
• Leer je je eigen problemen oplossen of doen je ouders dat voor je?

Ieder mens heeft te leren hoe het ervoor staat met zijn eigen grenzen. Wat accepteer je van de ander, herken je het als je over je grenzen gaat, herken je het als je iets doet wat eigenlijk iemand anders hoort te doen, herken je het als een emotie eigenlijk bij een ander thuishoort en weet je hoe je je daar van kunt losmaken.

Als je wilt weten hoe jij omgaat met grenzen én als je wilt weten hoe je sterker in je schoenen kunt staan met betrekking tot je grenzen, doe dan de volgende oefening.

De grensoefening

Eerst moet je weten dat iedereen een eigen ruimte en een eigen plek om zich heen heeft en dat je sterk bent in die ruimte en op de plek waar je geworteld bent.
Als iemand over je grenzen gaat, kun je grofweg op drie manieren reageren:

• Vechten
• Vluchten
• Bevriezen

Iedereen heeft zijn eigen neiging en dat is goed.

Voor de oefening leg je met een rood touw een cirkel, vierkant of andere vorm op de vloer. Dit is jouw ruimte. Je gaat in deze ruimte staan en je zorgt ervoor dat deze ruimte voor jouw goed is. Iemand anders mag je nu gaan uitdagen door in je ruimte te komen, het touw wegtrekken of je duwen. Jij gaat ervaren wat je neiging is en volgt je beweging.

• Als je vecht, dan zal je snel letterlijk en figuurlijk in de verdediging gaan. Je lichaam zal misschien in de vechtstand komen met de handen vooruit en misschien huppel je met de ander mee, je duwt terug en wellicht zeg je dat de ander moet ophoepelen. Misschien loop je achter de ander aan als deze je touw heeft gepakt en meegenomen.
  NB: Dit noemen kinderen plagen en soms pesten. De grens overschrijder heeft de grootste lol want de ander blijft een reactie geven.
  Wanneer je gewend bent op deze manier te reageren, ben je ’s avonds vaak doodmoe omdat je de hele dag op scherp staat en moet oppassen voor bedreigingen.
• Als je vlucht stap je al snel uit je ruimte en geef je je ruimte met je touw weg. De ander boft, want die heeft nu alles van jou en heeft jou in feite in zijn macht.
  Wanneer je gewend bent op deze manier te reageren, ben je vaak boos en verdrietig, loop je kans op depressie of de agressie komt er thuis uit op een buitenproportionele manier omdat het zo lang is opgepot.
• Als je bevriest, dan doe je niets en blijft staan waar je staat.
  Wanneer je gewend bent op deze manier te reageren, voel je je vaak machteloos en hebt het gevoel dat je waardeloos bent en altijd net te laat. Je kunt depressief worden en ook buitenproportioneel reageren op kleine zaken door het lang oppotten van ongenoegen.

Wil je leren voorkomen dat anderen over je grenzen gaan dan moet je zorgen dat je je grenzen effectief bewaakt.

Dit kun je oefenen door je ruimte met het touw zo klein te maken dat jij je nog comfortabel voelt. Daarna ga je met je ogen, je lijf en je woorden ervoor zorgen dat een ander die de agressor speelt, buiten je lijn blijft. Oefen dit op verschillende manieren en kom er achter wat jouw sterkste wapen is:

• Zijn het je ogen en gezichtsuitdrukking
• Iis het je lichaam wat je wat groter maakt
• Is het je stem, de woorden en de toon die ervoor zorgen dat je op een hele rustige manier de ander buiten jouw grenzen houdt.

Dit is echte assertiviteit: vriendelijk de ander buiten de deur houden en je boodschap direct aan de ander meedelen. Dit voorkomt het oppotten en het uiten van boosheid en verdriet aan een verkeerd geadresseerde en het zorgt ervoor dat je een gezond contact kunt houden met je boosheid door deze op het juiste moment te ventileren.

Hoe vertaal je dit in het dagelijks leven

Kinderen kunnen leren om te herkennen waar anderen over hun grenzen gaan. Dit betekent dat wij als ouders en volwassenen dit kinderen moeten vertellen en hun grenzen ook moeten respecteren. Het betekent niet dat kinderen niet hoeven te doen wat ze soms moeten want dan wordt het weer agressief. Kinderen moeten ook leren dat ze soms zaken tegen hun zin moeten doen, maar als ze dit herkennen en mogen uiten dat ze het niet met plezier doen, valt het vaak reuze mee. Soms zijn er nu eenmaal zaken die niet leuk zijn, maar wel moeten. Juist dan is het van het grootste – gezonde- belang dat kinderen rustig en assertief kunnen laten weten dat het over hun grens is. Dan hoeven ze naderhand thuis niet op hun ouders en broertjes en zusje te gaan mopperen.

Kinderen kunnen door de touw oefening heel goed leren en ervaren wat voor hén de beste manier is. Kijken, stevig staan en lijf recht of praten. Zo leren ze hun eigen krachten kennen die ze steeds opnieuw kunnen inzetten.
Succes verzekerd, zo is mijn ervaring na ettelijke kinderen en volwassen die deze oefening hebben gedaan en het vertalen naar hun dagelijks leven. Zelfs bij concentratieproblemen in de klas is het een prachtige oefening om bij jezelf te leren blijven.

Met dank aan alle kinderen die me uitgedaagd hebben een oplossing te vinden voor hun problemen op het gebied van plagen, pesten en hooggevoeligheid !!

In de training Weerbaar communiceren leren kinderen in vier lessen om zich weerbaar en elegant op te stellen.
Wil je deze training geven aan pubers of een workshop geven aan pubers en hun ouders, meld je dan aan via deze link: De training weerbaar communiceren.

Meer artikelen:

Lees ook: Je eigen ruimte innemen en je grenzen afbakenen
Lees ook: De juf heeft een boos hoofd en een harde stem
Lees ook: Je kind als verlengstuk van jezelf?
Lees ook: Een muur om je heen kan heel goed zijn
Lees ook: Bange kinderen, bange ouders
Lees ook: Waarom visualiseren van grenzen niet lukt
Lees ook: Tegoedbon
Lees ook: De zeurende moederclub
Lees ook: Spreek jij de taal van je kind?