Wens voor het nieuwe jaar: Pedagogiek van vertrouwen

Opvoeden is van alle tijden. Pedagogiek echter nog niet. Pas in de tijd van de verlichting kreeg de pedagogiek steeds meer een plek binnen de wetenschap. Heden ten dage kunnen we leren van wat beroemde pedagogen vanaf zo ongeveer 1850 ons hebben verteld.
Opvallend kenmerk in de pedagogiek tot dusver, is het blikveld op het individuele kind en zijn mogelijkheden. Democratie, het uiten van de eigen mening en het aanpassen van de volwassene aan de belevingswereld van het kind zijn belangrijke componenten in de pedagogiek geschiedenis.
Dat is waar de kinderen van tegenwoordig nog steeds hun profijt van trekken.

Een pedagogiek van tekorten

Waar ik mij zorgen over maak, is dat we tegenwoordig een pedagogiek van tekorten lijken te hebben.

Immers, hoe zorgelijk is het in onze samenleving als we steeds meer kijken vanuit de  orthopedagogiek en de DSM -V die vanuit zijn achtergrond kijkt naar dat wat afwijkt.
Dit betekent dus dat kinderdagverblijven en scholen met een orthopedagoog in dienst er impliciet er van uit gaat dat er met kinderen iets niet in orde is.
Want waarom geen pedagoog in dienst?

Wat betekent de orthopedagogische manier van kijken?

Vanaf de geboorte worden kinderen geturfd. Het begint met de apgar-score, de lengte en het gewicht. Met welke scores we ons leven moeten beëindigen is gelukkig bij mijn weten nog niet vastgelegd. Wel achtervolgen we kinderen tot hun 18e met allerlei score lijsten waar ze aan moeten voldoen. Zelden scoort een kind 100% van wat het lijstje zou willen.

Testen gaan inherent altijd over tekorten en gebreken en leggen vooral de focus op wat er niet is.

Alle negatieve scores worden met zorg bekeken en beoordeeld, door juist ja, de orthopedagoog. Deze pakt er gestandaardiseerde lijsten bij.
In het verleden waren deze lijsten gebaseerd op een gemiddelde van wat kinderen op een bepaald tijdstip hebben geleerd. Tegenwoordig worden daar steeds meer wensenlijstjes aan verbonden. Dat betekent, ook weer impliciet, dat er in de score een verwachtingspatroon is bijgekomen waaraan een kind dient te voldoen op een bepaald tijdstip. En omdat we het in deze tijd niet gaan redden zonder ambities, liggen de zorgen op de loer.

Wat betekent dit voor de kinderen van deze tijd?

Doordat kinderen voortdurend worden getest, hebben alle kinderen op z’n tijd last van het niet kunnen voldoen aan de gestelde eisen. Denk maar eens aan de Cito toets, het woord cito-stress is al een normaal woord. Heel lang alleen verbonden aan groep 8, maar al ingevoerd vanaf groep 1.
Is dat wat we echt willen voor onze kinderen?
En als het nu iets zou toevoegen aan het kind dan was het nog wat, maar de cito toetst alleen het cognitieve vermogen. Het zegt niets over de capaciteiten van het kind, zijn motivatie, zijn ambitie, zijn vermogen tot problemen oplossen, zijn muzikaliteit, zijn creativiteit en alles wat er meer is.

Kortom: het kind en al zijn mogelijkheden in zijn geheel.

En zo vertellen wij het kind vanaf dag 1, dat het niet goed genoeg is.
Er mist altijd wel ergens een puntje of meer. Want o, te weinig cognitief vermogen leidt naar het VMBO, de schrik van iedere ouder lijkt het wel. Alsof daarmee het leven van het kind ophoudt te bestaan en het al op 12-jarige leeftijd wordt uitgerangeerd.  Een aantal jaar later volgt het VWO-slagveld omdat steeds meer kinderen het VWO niet trekken.
En zo krijgt vrijwel ieder kind in zijn schoolcarrière te maken met tekortschieten en falen. Een trieste zaak waar niemand blij van wordt.

Hoe mooi zou het zijn?

Stel je voor dat we de IQ-terreur achter ons zouden kunnen laten en er gewoon op vertrouwen dat kinderen hun weg wel vinden. Orthopedagogen blijven  beschikbaar voor de kinderen die het nodig hebben met een bijzondere opvoedvraag. Want laten we wel zijn, orthopedagogen kunnen veel moois toevoegen en persoonlijk heb ik veel van hen mogen leren.

We noemen het de pedagogiek van vertrouwen

We stimuleren kinderen om zichzelf te worden, vrij van onze wensen en verlangens, maar vooral vrij van onze angst. De angst dat ze tekortschieten, te laag presteren, achterblijven, gepest gaan worden, geen goede opleiding kunnen doen en al wat ons meer aan angsten en zorgen uit de slaap houdt.
We stoppen met dwaze testen en observeren waar ze goed in zijn, waar ze blij van worden en wat ze graag doen. We stimuleren hen daar meer van te doen en zich te ontwikkelen zodat hun talenten zich kunnen ontvouwen.
Net zoals ieder zaadje juist die ene bloem of boom wordt en niet de ander.
Het enige wat we hoeven te doen is vertrouwen te hebben en uit te spreken!. Vertrouwen dat kinderen toch wel groter groeien en hun potentieel waar maken. Wat wij als volwassene kunnen doen is uitdagen en stimuleren om net een spannende uitdaging meer aan te gaan, dan de angst tegenhoudt.

En misschien is dat wel hetzelfde als hetgeen we tegenwoordig doen, maar dan zonder testen op het tekort.
En misschien is dat ook juist datgene wat de historische pedagogen voor ogen hadden met hun visie.
En misschien kunnen wij hun droombeelden van destijds in deze tijd waarmaken.

Lees ook: Bezorgde ouders maken kind ongelukkig
Lees ook: Laat kinderen lekker klooien
Lees ook: Meer kinderen in therapie?
Lees ook: Weg met de opvoedadviezen
Lees ook: Bezuinigingen: waar blijft het plezier voor leraren en leerlingen?