Allemaal willen ze het weten. Na deelnemers aan mijn opleidingen, scholen en hulpverleners voor een training op maat, komen nu ook de dagbladen en de radio met de vraag; ‘Welke vragen moet ik stellen om een gesprek met een kind te voeren?’
Wat willen we van kinderen?
Terwijl ik me voorbereid op een radio interview, laat ik mijn gedachten eens gaan over het onderwerp kindgesprek. Vanuit mijn praktijk weet ik dat ouders het steeds belangrijker vinden om te weten wat er leeft bij hun kind.
Ouders die juffen en meesters op het plein aanschieten, appen en mailen om alles te weten te komen over hun kind, zijn soms een ware schoolplaag geworden. Regelmatig heb ik een moeder gezegd dat ze moet stoppen met het nalopen van haar kind. Een kind heeft recht op zijn privacy op school. Ouders hoeven niet alles te weten. Bemoei je er niet mee is heel gezond voor de zelfstandigheid van een kind.
Toch?
Ook scholen maken steeds vaker beleid over het voeren van kindgesprekken. Ze vinden het belangrijk de stem van het kind te horen. Punt van aandacht is wat het doel van het gesprek is en wat te doen met de ontvangen informatie.
Want wat als een kind aangeeft niet meer te willen rekenen omdat het niet leuk is?
Wie heeft er behoefte aan een gesprek?
Het kindgesprek is langzamerhand echt een ding geworden. We willen dat kinderen thuis en op school gelukkig zijn en goed in hun vel zitten. Misschien hebben we de illusie dat door het goed volgen en veel in gesprek te zijn, we het geluk van onze kinderen kunnen controleren.
Meten is weten tenslotte
Maar, wie is er gediend is met al die vragen en gesprekjes met kinderen?
Want laten we wel wezen, de gesprekken vinden altijd plaats op initiatief en op de tijden die ons als volwassenen goed uitkomen.
Als een kind uit school komt begint vaak direct het kruisverhoor: ‘hoe was het op school?’
Zelden krijgt overigens iemand een bevredigend antwoord op deze vraag. Het is niet voor niets dat er inmiddels zoveel artikelen opduiken over hoe je je kind na schooltijd goed kunt ondervragen. :-)
Wil je weten welke vragen je moet stellen of hoe je een gesprek voert, vraag je dan eerst in alle eerlijkheid af of een kind er behoefte aan heeft. Of dat jij degene bent met een opdracht of prangende vraag.
Wat komt eerst?
Misschien vergeten we in onze ijver om het goed te doen dat het meest belangrijke er al is. We willen allemaal de juiste vraag stellen en de mooiste gesprekken voeren en gaan voorbij aan de basis.
Uiteindelijk gaat het alleen om betrokkenheid
Nooit zal ik de juf vergeten die me vertelde over een leerling die ze na een jaar of twintig tegenkwam op straat. Hij bedankte haar uitvoerig voor wat ze had gedaan toen hij het moeilijk had. Verbijsterd zei ze tegen mij dat ze niets voor hem had gedaan en er zelfs nooit met een woord over had gesproken.
Wat is het geheim?
Wat deze juf kan, is de kinderen zien in wie ze zijn en wat ze meenemen in hun rugzakje. Deze juffen en meesters voelen aan dat hun blik, hun schouderklopje en het niet hoeven te weten genoeg is. Zij voelen zich niet verplicht om vragen te stellen, maar bemoedigen zonder woorden en zijn beschikbaar voor als het kind wél behoefte heeft om te praten.
Kinderen hebben ons nodig in wie we zijn. Ze zitten niet te wachten op onze behoeften en denkbeelden over wat hoort
Behoeften van het kind
Voor je het kind bombardeert onder een vragenvuur, is het dus wijs om even af te stemmen. Houdt een kind ervan om zich te uiten op een pratende manier? Is er sprake van verlegenheid, schaamte of schuldgevoel? Is een kind meer introvert of meer extravert? Is het een juist moment om te komen met vragen?
En misschien.. voel je je afgewezen als het kind geen respons geeft?
Maak dus eerst even een pas op de plaats voor je los gaat met een kind. Is een kind net zover als jij om in gesprek te gaan of heeft ie helemaal geen zin in dat gedoe. Je dit te realiseren is een goed startpunt
En dan de juiste vragen
Wanneer jullie allebei open staan voor een gesprek, kun je je vragen afvuren. De valkuil is meestal dat vragen voor kinderen te abstract en te groot zijn zoals: ‘Hoe was het op….?, hoe vind je het?, wat wil je?’
Kinderen die meer extravert zijn, beginnen wel te ratelen en vertellen van alles. Dat gaat redelijk makkelijk. Alleen vertellen ze je meestal niet wat jij wilt weten.
De meer introverte kinderen antwoorden op te open vragen vaak met ‘goed, ging wel’ of ‘ik weet het niet’. Voor een gesprek schiet dat niet zo op.
Helpende vragen zijn vragen die concreet naar iets verwijzen en beginnen met de woordjes:
- wat ……. zei de juf van je jas?
- welke……. som van de toets vond je het moeilijkst?
- wanneer….. gingen jullie voetballen?
- waar……. zat jij toen Piet zo boos werd?
- wie…… heeft toen gezegd dat het niet mocht?
- hoe….. is het je gelukt de toets af te krijgen?
- hoeveel….. spelletjes hebben jullie toen gedaan?
Kinderen kunnen heel gemakkelijk antwoord geven op deze vragen en je helpt hen daarmee in de situatie te komen waardoor het vertellen op gang komt. Op ieder antwoord kun je gewoon verder borduren met dezelfde soort vragen. Zo krijg jij de informatie en het kind vindt het prettig om te vertellen.
Vermijd de ‘waarom-vraag’
Het is interessant om er op te letten hoe vaak wij de ‘waarom-vraag’ stellen. Ongemerkt zit er in deze vraag een soort beschuldiging in de intonatie van je stem. Het resultaat is een verdedigend antwoord waarmee je niet verder komt.
Sterke en helpende vragen voor dit soort situaties zijn:
- wat gebeurde er waardoor……… ?
- hoe kon het dat ……
- wat dacht je toen…….
- welke keuze maakte je….
Deze vragen zijn neutraler dan de vraag ‘waarom deed jij dat?’ waardoor een kind zich snel in het nauw voelt. Bovendien geven de andere vragen meer informatie in plaats van het motief wat voor een kind moeilijker is te formuleren. In het verdere gesprek komt wel aan de orde waarom een kind deed wat het deed. De angel is er uit omdat het kind de gelegenheid heeft om de situatie te schetsen waardoor er wederzijds begrip mogelijk is.
Moet je alles willen weten van een kind?
Wellicht blijft het wijs om je motieven voor je vragenvuur of een gesprekje eerst te onderzoeken voor je op zoek gaat naar de juiste vragen.
Hoe ver wil je gaan om de binnenkant van het kind te willen weten?
Wat doe je met het grensgebied tussen je eigen behoeften en angst én het uithouden om aanwezig te zijn als een kind het misschien moeilijk heeft?
Mijn tip: Gun het kind zijn privacy en bouw aan je betrokkenheid. Vanuit betrokkenheid kan het kind zich voor je openen en zijn binnenwereld delen.
En de goede vragen?
Die zijn niet interessant want het kind kijk in je ogen en voelt je echte belangstelling. Daarbinnen vindt het gesprek plaats waarbij later niemand meer weet van de vragen.
Er zijn is genoeg
Worstel je wel eens met je pubers en hun éénlettergreperige antwoorden?
Vraag je je af hoe je met hen een goed gesprek kunt voeren?
Weet je wat er nodig is om met pubers in gesprek te zijn?
Wil je helpende tips om gezellig met je puber te kunnen praten?
Volg dan de online workshop: ‘Voer een goed gesprek met je puber’ en ontdek alle geheimen.
Meer artikelen:
Lees ook: 13 tips om te luisteren naar kinderen
Lees ook: Eerst luisteren, dan gehoord worden
Lees ook: Hij moet gewoon doen wat ik zeg
Lees ook: Mag een kind je uitschelden?
Bekijk ook: Waarom je kind niet luistert en hoe je dit wél voor elkaar krijgt
Bekijk ook: Over kinderen die niet praten
Bekijk ook: Ruzie tussen kind en ouder
Geef een reactie