Liegen, ontkennen, anderen de schuld geven.
Pff… wat is het een ding voor velen.
Een enorm ding kan ik wel zeggen.
Ouders, broertjes en zusjes, maar ook leraren en hulpverleners gaan volledig over de rooie als een kind keihard liegt over iets wat gedaan of nagelaten is. De bewijzen worden soms door meerdere ‘getuigen’ aangedragen, maar het kind blijft liegen of ontkennen.
Met een beetje pech, weten ze het zelfs zo te draaien dat jij de schuld krijgt van wat er mis is.
Om gek van te worden
Toch?
Na verloop van jaren zie je soms complete gezinnen en klassen ontwrichten omdat een kind tot het bittere einde blijft volharden in tegendraads en leugenachtig gedrag.
Waarom, waarom doet een kind dit?
Dat is de meest gestelde vraag die ik krijg van wanhopige ouders, leraren en hulpverleners.
Zij proberen grip te krijgen op het lastige gedrag en denken dat als ze weten waarom een kind dit doet, de oplossing nabij is.
Hoe wanhopiger de vraagsteller is, hoe meer ik bewust heel flauw en ontregelend antwoord:
Ik denk dat je een keer roze sokken hebt gedragen waardoor het mis is gegaan
Na het grote vraagteken en verbijstering op de gezichten geef ik met glimlach aan dat het een raar antwoord is.
Vervolgens leg ik uit dat ik tientallen redenen kan bedenken waarom een kind dit extreem onhandige gedrag laat zien.
Zoals bijvoorbeeld:
- Zeer weinig zelfvertrouwen waardoor ontkennen de enige optie is om een heel zelfbeeld te houden
- Veel aandacht nodig hebben en negatieve aandacht is ook aandacht
- Angst voor straf waardoor de ontkenning en beschuldiging van een ander misschien uitblijft
- De rol van zwart schaap op zich nemen zodat anderen onschuldig kunnen blijven
- Het is bij stress de gewoonte geworden dat iedereen zich kan afreageren waarbij de rollen vastliggen
- Door de gedragsgewoonte is er een perfecte drama driehoek ontstaan die altijd dezelfde route volgt
- Het kind heeft moeite met oorzaak en gevolg en probeert door te liegen zijn wereld kloppend te maken
- Het zelfbeeld is negatief en het kind zoekt onbewust steeds opnieuw bevestiging van eigen slechtheid
- Hechtingsproblemen waardoor de gewetenontwikkeling onder druk staat
- Hij/zij heeft het van opa/oma
- De ex doet precies hetzelfde
Afhankelijk van de vragensteller en diens situatie kan ik hierbij nog een hele rij oorzaken opnoemen die zelden tot een bevredigend antwoord op de vraag leiden.
Sterker nog.: de oorzaak van het rare gedrag te weten zal zelden tot een oplossing leiden
Mijn tegenvragen zijn:
Hoe helpt het weten van de oorzaak van dit gedrag jou?
Wat maakt het weten van de oorzaak voor verschil voor jou?
Gek genoeg komt daar meestal nooit een echt zinnig antwoord op, behalve: ‘dan zou ik het begrijpen.’
Maar helaas, het begrijpen van een probleem leidt ook zelden tot een blijvende oplossing
En zo blijven vele mensen in een vicieuze cirkel gevangen van willen weten waarom.
Je duikt steeds dieper in het probleem want als je een oorzaak wilt weten, zal er ook ergens een schuldige zijn.
Die schuld moet verdedigd worden waardoor het volgende level van ellende aangeboord wordt.
Leer omgaan met verschillende waarheden
Wellicht moet de vraag eerder zijn waarom jouw waarheid voorrang heeft en er niet verschillende waarheden kunnen zijn?
Het leuke is dat als ik deze vraag stel, ik direct een lawine over me heen krijg dat er soms meerdere ‘getuigen’ zijn die gezien hebben wat het kind ontkent.
Dus moet dat wel de waarheid zijn.
Daarom moet ‘de leugenaar’ overtuigd worden dat hij/zij het fout is en door het stof moet
Wat we daarbij vergeten is dat de loopgraven iedere dag een beetje dieper worden en dat alleen uitputting en wederzijdse frustratie de situatie stoppen. Elkaar overtuigen zal never nooit lukken, dat weten we maar al te goed als we naar de samenleving kijken op dit moment.
Zou het niet wijzer zijn om over de loopgraven heen te stappen en de waarheid te laten voor wat deze is?
Laat het kind heel
Stel je toch eens voor: Jij als Grote tegenover het Kleine kind.
Want zo is de gewoonte van strijden om de waarheid vaak begonnen.
Het Kleintje kan niet tegen je op en als jij maar door blijft gaan om het kind letterlijk en figuurlijk ‘klein’ te houden, kan het kind niet anders dan zichzelf ‘groot’ houden.
Dat betekent volharden op de ingeslagen weg
Zelfs als er 100 mensen het tegendeel bewijzen
Jij bent als Grote verantwoordleijk om het kind heel en vol zelfvertrouwen te houden en dat vraagt van jou de wijsheid om het kind te leren omgaan met lastige situaties van oorzaak en gevolg.
Wat je kan helpen is om even afstand te nemen en te bedenken dat de leugen niet persoonlijk is om jou te treffen
Je kind wil geen oorlog met jou, maar weet niets anders te bedenken dan draaikonten en zo nodig anderen ervoor op laten draaien.
Ten diepste wil je kind dat je blij met hem bent, maar heeft de verkeerde gewoontes aangeleerd en zakt steeds verder in het moeras van leugens en bedrog.
Laat je niet meeslepen in het moeras en blijf op de kant staan met een reddingsboei
Bekijk je kind met mededogen en ga voorbij de waarheid om oplossingen te vinden voor de situatie waarin jullie verzeild zijn geraakt.
Wat als eerlijkheid je belangrijkste waarde is?
Dit wordt pas echt moeilijk en ingewikkeld wanneer eerlijkheid het allerbelangrijkste voor je is.
Het zal je bijna kwetsen als iemand niet de waarheid spreekt.
Als het ook nog je kind is, ga je in alle opzichten volautomatisch op tilt want het zal je toch niet gebeuren dat je eigen kind een loopje neemt met de waarheid en ook nog eens anderen de schuld geeft?
Juist als eerlijkheid belangrijk voor je is, zal wijsheid van je worden gevraagd om in de spiegel te kijken hoe eerlijk het is dat je je kind niet kan helpen om voorbij de waarheid een verantwoordelijk mens te zijn.
De praktische aanpak tot een oplossingsrichting
In mijn werk als jeugdbeschermer waarbij de kinderen onder toezicht stonden, had ik vaak alleen maar gezinnen waarbij de leugens regeerden.
Mijn binnenkomer was dan met een stralende glimlach:
Daar ben ik weer…. van de firma leugen en bedrog
Hoe is het hier vandaag?
Door deze opmerking wisten ouders en ik allebei dat het niet uitmaakte welke leugens ze vertelden.
Ik wilde weten wat er goed ging en hoe we samen konden werken aan het beste voor de kinderen.
Ik hoefde nooit vermoeiende en frustrerende discussies over de waarheid te voeren, maar kon direct doorpakken om het samen te hebben over belangrijke zaken.
Wat voor zin heeft het aan dode paarden te trekken als er ook andere manieren zijn om een galopperend paard te krijgen?
Dat betekent dat je je doelen helder voor ogen moet houden en dat je moet nadenken over de gouden regel:
Wil je geluk of je gelijk?
Want zeg nou eerlijk, hoe belangrijk is een ontkenning of een leugen nu werkelijk als je een hoger doel hebt om het goed te hebben?
Dit betekent dat je een beetje voorbij de leugens en beschuldigingen gaat.
- Dus niet: ‘Je hebt je huiswerk helemaal niet gemaakt’, maar: ‘Wat fijn dat je al huiswerk hebt gemaakt en welke les vond je het gemakkelijkst om te leren?’
- Dus niet: ‘Ik heb zelf gezien dat je dit koekje pakte’, maar: ‘Die koekjes zijn erg lekker en wil jij morgen even een nieuw pak koekjes kopen?’
- Dus niet: ‘Je zei vanochtend dat je met X ging spelen’, maar: ‘Oh dat heb ik vanochtend zeker niet goed gehoord, ik weet niet hoe ik het nu moet oplossen, heb jij een idee?’
- Dus niet: ‘Je liegt’, maar ‘jij vindt dit heel gemeen en wat zou nu het beste zijn?’
Dus nooit discussie met welles en nietes
Simpelweg omdat die leidt tot oorlog en dat is wat je gaat leren vermijden
Als alles weer rustig is, kun je zo nodig eens samen bomen over ‘de waarheid’ en erom lachen. Of je laat het rusten als je merkt dat je in herhalingen valt van liegen en beschuldigen van elkaar. Bedenk dan opnieuw: Wil ik geluk of gelijk.
Geef in plaats van tegengas en ontkenning eerst erkenning voor hoe het kind de situatie ervaart en beweeg desnoods mee met de leugen door te zeggen dat het jammer is dat de koekjes op zijn, er niet gestofzuigd is en dat je kind waarschijnlijk daarvoor een hele goede reden had die jij nog niet weet.
Stel daarna een vraag over hoe het ging, maak een nieuwe afspraak, maak een grapje, vraag om te helpen of maak je excuses dat je het verkeerd begrepen hebt.
Zeg en doe alles met het doel om de rust te bewaren en te bewegen naar een gezamenlijk doel in plaats van je gelijk te halen voor een doelloze missie.
Wanneer het echt belangrijk is, stel je een grens en zegt dat jullie kennelijk een andere mening hebben en dat er NU troep ligt die opgeruimd moet worden en dan loop je weg
En alle andere kinderen dan?
Meestal zijn andere kinderen de aanleiding tot de leugens en beschuldigingen omdat er iets is gebeurd.
De andere kinderen zullen een groot beroep doen op jou als scheidsrechter om op hun beurt hun gelijk te halen.
Als je tussen kinderen in komt te staan ben je op de snelweg naar de afgrond
Zorg ervoor dat jij de leiding hebt en houdt
Veel handiger is het om te concluderen dat er iets mis is gegaan, de feiten te benoemen zoals ‘jullie hebben nu een meningsverschil. Wat jammer dat jullie zo boos zijn op elkaar’ en vraag hoe ze het willen oplossen of geef een opdracht.
Eventueel benoem je dat iedereen de situatie anders heeft ervaren en dat dit akelig voelt voor allemaal. En toch zal er nu iets opgelost moeten worden, dus hoe gaat dat gebeuren?
Maak er geen ‘big thing’ van en ‘choose your battles’ waarbij je ten alle tijden voorkomt dat je partij trekt en ervoor zorgt dat iedereen heel blijft.
Hierdoor blijf je meester over de situatie, je benoemt wat er is, geeft erkenning en zegt gedecideerd wat er nu nodig is en nodigt uit om gezamenlijk een oplossing te vinden.
En ben je klaar met het gekissebis dan kan je altijd nog op het toilet gaan zitten
Samengevat
Wanneer iemand beweert dat het gras paars is, geloof ik hem en zal ik hem uit ten treure bevragen hoe hij omgaat met het paarse gras en hoe dat helpt voor een oplossing van een probleem.
S ‘avonds thuis beslis ik voor mezelf dat mijn gras groen is en dat ik daarvan houd.
Zo heb ik geen nodeloze discussies en kan ik de ander heel houden en hem mee laten bewegen naar een helpende oplossing.
Want waarom zou mijn waarheid altijd de beste zijn?
De effectieve weerbaarheidstraining voor kinderen en ouders:
Weerbaar communiceren
Wanneer het spannend wordt, reageren we volautomatisch en meestal niet handig.
In de 4-delige training voor kinderen vanaf 10 jaar, ontdekken deelnemers aan de training wat hun automatische reacties zijn op situaties en anderen en welke alternatieven er zijn.
De bonus van de training is een workshop voor ouders om inzicht te krijgen in de patronen tussen hen en hun kind en een workshop voor kind en ouder samen om te ontdekken hoe ze samen beter door één deur kunnen.
Wil jij pubers en hun ouders helpen weerbaarder te worden in alledaagse situaties thuis, op school en bij vrienden?
Word dan trainer van de unieke weerbaarheidstraining: Weerbaar communiceren.
Lees ook: Stelende en liegende kinderen, wat moet je ermee?
Lees ook: Leer omgaan met je fouten
Bekijk: Tips voor ruzie tussen broertjes en zusjes
Geef een reactie