Hoe ga je om met een eigenzinnige peuter

De volgende vraag ontving ik van een moeder:

Ons zoontje van drie heeft een sterk karakter met een sterke wil. Als hij iets op een bepaalde manier wil, kan hij daar zeer volhardend in zijn. Voorbeelden zijn: Oma moet zijn rits vastmaken, mama moet de jas aan doen niet papa, Mama moet mijn stoel aanschuiven. . en als papa het toch doet dan schuift hij zijn stoel net zo vaak weer naar achteren totdat mama het heeft gedaan.
Voornamelijk is dit als hij moe en overprikkeld is. Als je m naar bed brengt, heeft hij ook zo zijn riedeltje voordat het voor hem klopt en zich enigszins neer kan geven. Ik herken de controlebehoefte ook van mezelf en van mijn partner. Soms heb ik het idee dat hij het ook wel eens doet om toch een keer even een lekkere huilbui te kunnen hebben.
Hij is zeer (hoog) gevoelig en staat erg open voor alle invloeden van buitenaf.

Welke behoefte en leertaken heeft een peuter

Je zoon is een peuter en dat betekent dat hij onder andere bezig is te ontdekken welke effecten zijn gedrag heeft. Dit is inderdaad de tijd van de beruchte NEE, de peuterpubertijd. Het belangrijkste wat je zoon heeft te leren is autonomie en tegelijkertijd dat er grenzen zijn aan die autonomie omdat papa en mama simpelweg de regie in huis hebben. Dit is het spanningsveld wat opvoeden heet en met een peuter zit je juist door dit spanningsveld al snel in een machtsstrijd. Een machtsstrijd met je peuter is niet aan te raden omdat dit allebei heel veel energie kost en er uiteindelijk alleen maar verliezers zijn.
En toch is het juist bij peuters heel hard nodig om duidelijke regels en grenzen te stellen omdat regels en grenzen zorgen voor de broodnodige veiligheid en geruststelling. Kinderen die veel behoefte aan controle hebben, laten hiermee in feite ook vaak weten dat ze behoefte hebben aan veiligheid.
Controle hoort bij angst en als je niet zo goed weet of voelt wat er aan de hand is of wat er gaat gebeuren dan ga je er zelf voor zorgen dat je de zaken in de hand hebt door veel controle uit te oefenen.
Een peuter kan dat op een zeer dwingende manier doen en volhouden. Peuters hebben oneindig veel meer uithoudingsvermogen dan volwassenen en dat is vaak de reden dat de ouder door de bocht gaat en zijn peuter (of oudere kind) zijn zin geeft.
Regelmatig tref ik kinderen in mijn praktijk die mij heel rustig vertellen dat ze doorzeuren omdat ze hun zin willen hebben en papa of mama altijd toegeeft als ze doorzetten. De ouder die aanwezig is beaamt dit patroon.

Wat kan je doen

Je geeft aan dat dit dwingende gedrag vooral voorkomt als je zoontje moe is. Op zich is het niet een heel groot bezwaar om op dat soort momenten tegemoet te komen aan zijn wensen. Mocht hij er echter een gewoonte van maken dan is het wel wijs om hem meer flexibiliteit en (zelf) vertrouwen te leren. Er zijn een aantal manieren die daarvoor kunnen helpen:

• Wees duidelijk over je regels en neem de regie door rustig en gedecideerd te zeggen hoe jij het wilt hebben.
• Leg veel uit waarom je wilt dat dingen gaan zoals ze moeten gaan.
• Benoem het verlangen van je zoontje: “Je wilt heel graag dat mama je jas aan doet hè?, maar dat kan niet want mama moet haar spullen pakken en daarom doet papa het nu”. Je merkt vaak dat kinderen dan hun eis los kunnen laten omdat ze zich wel gehoord voelen en je duidelijk de grenzen aangeeft.
• Benoem eventueel de frustratie van je zoontje door te zeggen dat hij graag wil dat papa zijn stoel gaat schuiven en dat het niet fijn is dat mama het doet. Benoem ook vooral de moeheid die je ziet (ach manneke, je bent ook zo moe hè ?) Hierdoor leert je zoontje zijn gevoelens herkennen en een naam geven.
• Zeg bijvoorbeeld rustig en met heldere en duidelijke stem: “oma zit fijn te praten met opa en daarom doe ik je jas dicht”. Eventueel voeg je toe dat het voor oma fijn is om even rustig te kunnen blijven zitten. Langs je neus weg leer je hem zo dat hij ook rekening met anderen leert houden.
• Geef zo nodig een keuze. Je mag zelf je jas dicht doen of mama doet het. Als je je zoon een keuze geeft, kom je toch nog tegemoet aan zijn controlebehoefte.
• Zorg ervoor dat jij de regie houdt over het bedritueel. Jij bepaalt wanneer het genoeg is. Sommige kinderen vinden het moeilijk om in slaap te vallen en ze kunnen dan erg ver gaan om hun ouders vast te houden waardoor het bedritueel steeds langer wordt. Daardoor groeit eigenlijk de onveiligheid voor het kind.
  Geef duidelijk aan wat, en in welke volgorde je de dingen doet en ga dan naar beneden. Is je kind erg angstig dan ga je om de 5 minuten naar hem toe, geeft een knipoog of zegt welterusten en verdwijnt dan weer. Het is belangrijk dat je dit patroon iedere avond volhoudt want daarmee geef je vertrouwen en veiligheid. De meeste kinderen vallen dan binnen een week al snel in slaap.
• Gevoelige kinderen zijn gebaat bij veel rust en veel veiligheid door duidelijkheid in grenzen. Ook betrouwbaarheid is belangrijk: doe wat je zegt en zeg wat je doet.

Kinderen spiegelen hun ouders

Je schrijft ook over het herkennen van de controlebehoefte. Kinderen spiegelen het gedrag van hun ouders. Het zou interessant kunnen zijn voor jullie om te ontdekken hoe je zelf flexibeler kunt omgaan met je eigen controlebehoefte. Als dat voor jullie gemakkelijker wordt, zie je meestal dat een zelfde gedrag bij kinderen als sneeuw voor de zon verdwenen is. Het is de moeite waard om eens samen met je partner te kijken hoe jullie proberen je zin door te drijven in situaties die anders gaan dan gedacht. :-) Houden Jullie ook vast aan je bedachte strategie of kan je (leren) schakelen?

Over huilen

Wist je dat het heel goed voor baby’s en peuters is om te huilen? Omdat dit hun enige taal is, hebben ze het huilen broodnodig. Wil je dat stoppen, dan knel je ze als het ware af en het is bewezen dat baby’s die huilen op die manier bijvoorbeeld hun geboortetrauma verwerken. Alleen wij snappen dat niet en willen ze stoppen en troosten met bijvoorbeeld wiegen en voeden.
Dus laat je jochie vooral lekker huilen. Je hoeft alleen maar toestemming te geven en aanwezig te zijn. Stop met troosten, wiegen en vooral met zijn zin geven en wees alleen letterlijk en figuurlijk nabij.
Dat is alles en je merkt vanzelf wanneer hij huilt waar het geen zin meer heeft. Hoe meer huilen, hoe beter. Je zal zien dat hij daarna heel erg opgeknapt is. Juist door te huilen kan hij alle opgenomen prikkels loslaten en met zijn tranen laten wegvloeien.

Bekijk het filmpje over rust aan tafel
Lees ook: Wie heeft de regie in huis?
Lees ook: Help !!, mijn kind heeft een eigen wil
Lees ook: Kunnen kinderen zich normaal gedragen?
Lees ook: Help, mijn kind kan niet slapen
Lees ook: Boos kind wat haar zin wil hebben
Lees ook: Een heel, heel, heel boos kind
Lees ook: Kind op de gang?
Lees ook: Je eigen grenzen leren bewaken
Lees ook: Is je kind een paard of een ezel?