Ik zou de minister van onderwijs wel eens willen uitnodigen in mijn praktijk en een boom op te zetten over hoe kinderen leren. En vooral over hoe ze NIET leren.
Nederland wil extra inzetten op taal en rekenen en (nog) meer toetsen hoe scholen en kinderen presteren. Engeland en Amerika begonnen hier tien jaar terug mee en bedenken zich nu omdat onderwijs in deze vorm niet blijkt te werken. Sterker nog, het heeft het onderwijs eerder schade toegebracht.
En met deze kennis voorhanden wil de minister deze trend toch voortzetten. Terwijl er steeds meer tegengeluiden zijn dat het toetsen van kinderen niet het juiste beeld geeft. Kinderen en leraren worden er dol van om maar niet te spreken van de schoolbesturen die met angst en beven alle uitslagen creatief boven de streep proberen te houden.
Het systeem en de scores lijken inmiddels wel leidend/lijdend geworden binnen ons onderwijs.
Waar gaat het nog over de kinderen?
Gefrustreerde kleuters
Door de huidige toetscultuur wordt de angst voor te laag presteren van school en kind alleen maar aangewakkerd. Bovendien is er onvoldoende aandacht voor het kind wat zich, soms gewoon even tijdelijk, wat minder snel ontwikkeld.
Ik blijf het een serieuze zaak vinden dat bij mij in de praktijk bezorgde ouders komen wiens kind net een paar maanden naar school gaat. Na de eerste test blijkt dat de scores niet de norm halen. Een gezond levenslustig kind wordt dan op z’n vierde al met alle goede bedoelingen aan een soort bijles gezet, om maar het juiste aantal letters te kennen op de voorgeschreven kalendermaand.
Dat dit kind misschien nog helemaal niet aan letters toe is, omdat het nog druk is met zijn sensomotorische ontwikkeling en rijping, is dan even niet van belang.
Het gevolg kan echter wel zijn dat met de huidige ontwikkelingen die eenzijdig gericht zijn op kennis leren, een kind te jong op het stoeltje moet blijven om met zijn koppie te leren. Terwijl het lijf schreeuwt om beweging en ervarend leren, moet het kind zichzelf in toom houden. Ouders zetten een tandje bij en het kind krijgt thuis ook nog eens huiswerk mee om letters te leren.
Ziedaar….. de start van de schoolcarrière van vele kinderen. Amper 4 jaar en het hele gezin al in de stres wegens vermeende te lage prestatie. Nog minstens 15 jaar voor de boeg en nu al iedere dag leerstress.
Ouders en kinderen zitten dan gewoon te vroeg in de zorgen over de schoolloopbaan. Doordat de nadruk vaak teveel ligt op het leren zoals het getoetst wordt, verdwijnen prachtige eigenschappen op creatief of sociaal-emotioneel gebied waarin een kind geweldig kan presteren.
De boot gemist
Ik merk dat men zo gefocust is op het doorstomen met de lesstof, dat er te weinig oog is voor het kind. Een kind is lang niet altijd in staat om alles op te nemen. De lesprogramma’s moeten echter door.
Enige tijd geleden werkte ik met een meisje wat al een paar jaar was afgehaakt met rekenen. Misschien door de scheiding van haar ouders was ze niet altijd alert geweest tijdens de lessen. Ze vertelde dat ze al een paar jaar niet oplette wanneer juf iets uitlegde. Dat was niet voor haar bestemd vertelde ze. Omdat ze zo dom was met rekenen had ze haar eigen boekje. Zodra de rekenles begon, kreeg zij haar schrift en werd daarmee buitengesloten. Ze begreep bovendien helemaal niet waar juf het over had. Zo nu en dan kreeg ze extra aandacht van opeenvolgende RT-ers. Enigszins wanhopig vertelde ze mij dat ze vier verschillende manieren had om te rekenen en niet wist welke ze moest gebruiken.
Binnen een uur waren we er uit. De verrassing was dat het niet ging om een meisje wat niet kon rekenen, maar om een kind wat totaal was afgehaakt. En daar komt geen test achter. De test vertelt alleen iedere keer opnieuw dat dit kind een groot probleem heeft, waarna er meer van hetzelfde gebeurt.
Hoe moet het wel
Natuurlijk heb ik zeker niet de oplossing om het onderwijs eens fijn te reorganiseren zodat ieder kind optimaal kan presteren. Dat zou een illusie zijn. Ieder kind krijgt te maken met periodes in de ontwikkeling waarin er stagnatie optreedt. Dit kan zijn door een griepje, de poes die dood gaat of een echtscheiding. Essentiële lesstof kan worden gemist. Dat hoeft helemaal niet erg te zijn want een kind heeft rek genoeg. Als er echter geen tijd is voor degelijk en rustig onderwijs waarin de basis stevig wordt verankerd, wordt het lastig.
Als de dip van een kind even langer duurt, is de trein gemist en staat het kind aan de zijlijn en wordt de afstand steeds groter. En dat geldt voor alle kinderen, hoogbegaafd, laagbegaafd of gewoon lekker gemiddeld.
Dus ja, goed onderwijs is nodig. Voor alle kinderen. Eenzijdig onderwijs is dom, maar gewoon afstemmen op het kind en oog hebben voor de sores van een kind is een noodzaak. Een noodzaak die door veel leerkrachten wordt gezien, maar waar ze geen gehoor aan kunnen geven. Want dat past niet in het lespakket en het tempo.
Dus, beste minister, ga eens een paar weekjes de klas in. Kijk eens rond, vraag de juf en de meester, maar vraag vooral de kinderen waar ze met hun koppies zijn. Vraag hen wat ze denken en voelen over hun eigen leerprestaties en vraag hoe ze het beste leren.
Ik denk dat u wel een paar interessante inzichten krijgt, want ik neem aan dat u uw hersenen goed heeft leren gebruiken. Hoe zit het eigenlijk met uw creativiteit en sociaal-emotionele ontwikkeling?
Lees ook: Onderwijs een nachtmerrie?
Lees ook: Ieder kind kan leren
Lees ook: Leren als een schildpad of een vlinder
Lees ook: Hulp vragen aan juf
Lees ook: De tafels automatiseren
Wil je een aantal keer per jaar artikelen ontvangen? Vraag de nieuwsbrief aan van de praktijk voor kindercoaching en de opleiding tot kindercoach.
Helemaal mee eens. Dat getoets van kinderen is helemaal niet nodig. Elke paar weken worden ze op hun prestaties getoetst voor taal, voor spelling, voor rekenen en wat nog niet meer. En dat al op de basisschool. Ik begrijp dat je als leerkracht en als school wilt weten hoe de kinderen ervoor staan. Maar dat kan ook op een andere manier dan dat toetsen. Eigelijk weet ik niet eens wanneer er toetsen zijn. Behalve dan voor geschiedenis en aardrijkskunde omdat hij dan wat mee naar huis krijgt om eventueel de stof nog even te oefenen. Maar ik maak er nooit zo’n punt van. En is een toets minder gemaakt. Nou ja, dan volgende keer beter. Denk ook dat een groot deel afhangt hoe je als ouders ermee omgaat. En ook hoe de school het brengt. Ik ervaar geen of weinig stress hier thuis of op school.
Ik denk dat leerkrachten het ook wel zat zijn al die verschillende toetsen. Ze zijn meer met administratieve xaken bezig dan met les geven………..
Helemaal mee eens, kinderen horen veel meer te spelen. Spel bevordert meer hun creativiteit en hun sociaal emotionele ontwikkeling als taal en rekenen. Al die toetsen , mijn dochter heeft er jarenlang buikpijn door gehad. Ze liep achter met rekenen en begreep niets van de juf, ze werd af en toe geholpen door de RT-er. Nooit is er iets aan haar gevraagd totdat ik zelf vragen ging stellen en ik tegen de juf inging en haar extra blaadjes rekenen die ze mee naar huis kreeg verscheurde. Het pittige gesprek dat ik aanging met deze juf herinner ik me nu nog ondanks dat ze inmiddels bijna volwassen is.
Dank voor je reactie Joke.
Geweldig hoe je in die tijd het initiatief nam en het nu nog weet. Dat moet voor alle betrokkenen zeker spannend zijn geweest….
Absoluut waar dat er veel te veel nadruk wordt gelegd op al dat getest bij jonge kinderen! En een eigen leerlijn kan mooi zijn, maar sommige kinderen vinden dat verschrikkelijk. Voelen zich nog meer een uitzondering. Een kind vertelde zijn moeder eens: Dat het geen zin had om meer zijn best te doen op school en gaf als reden: ” Ik ben toch dom.”