Mijn dochter van 10 jaar is een hele lieve meid, maar zo nu en dan vliegt ze helemaal uit de bocht. Ze is dan zo vreselijk boos en schreeuwt, slaat en schopt op iedereen die in de buurt komt. Ze is op zo’n moment bijna niet te stoppen en als de “bui” afgelopen is, is ze doodmoe. De aanleiding is meestal een kleinigheid. Wat kunnen we doen?
Wat is boosheid?
Boosheid is een emotie die we allemaal kennen naast verdriet, angst en vreugde. Boosheid is een lastig te hanteren emotie, vooral als deze heftig is. Het is bedoeld om voor ons zelf of anderen op te komen wanneer er sprake is van onrecht of onmacht en het gaat daarmee dus vaak over grnzen. Boosheid ontstaat als er sprake is van teleurstelling of frustratie wanneer zaken niet lopen zoals we hadden gedacht of gewild. Als we boosheid uiten dan kan deze even heel heftig zijn en daarna is het weer over. Het is niet mogelijk om boosheid lang vol te houden omdat het lichaam dit niet aan kan. Er ontstaat een piek die na het uiten weer wegebt. Dit is gezonde boosheid.
Uitingen van boosheid
Wordt boosheid niet geuit, dan ontstaat er wel een piek in de bloeddruk en de hartslag. Wanneer deze impuls wordt onderdrukt, kan de boosheid zich opstapelen waardoor een hoge-druk-pan-effect ontstaat. Na verloop van tijd gebeurt er een kleinigheid en BOEM: de hoge druk pan ontploft en iedereen is verbaasd. Dit is de boosheid van het meisje in de vraag.
Een andere manier van uiten is de doorgeslagen boosheid. Een kind wordt bij iedere kleine frustratie zo boos dat hij direct begint te schreeuwen, slaan en schoppen waardoor er veel negativiteit ontstaat. Dit kind ervaart in zijn omgeving veel tegenstand en zal daardoor weer opnieuw reageren met boosheid.
Beide genoemde uitingen van boosheid zijn voor het kind niet handig en effectief. Bovendien is het niet gezond voor hen zelf en voor hun omgeving.
Vaak zie je dat jongens hun boosheid wel mogen uiten en daar grenzeloos in worden. Bij meisjes slaat boosheid naar verhouding meer naar binnen. Hun moeder en diens moeder deden dat eveneens op die manier zodat je generaties vrouwen ziet die hun boosheid verbergen achter klagen, ziekte, depressie, wrok en zo nu en dan een flinke uitbarsting.
Wat meer over boosheid
Veel mensen zijn bang voor boosheid omdat het zo’n pure emotie is die zowel angst als verdriet kan oproepen. Onder boosheid zit vaak verdriet verborgen. Heftige boosheid kan bovendien veel angst oproepen bij kleine kinderen omdat het zo zichtbaar en hoorbaar is. Het op een gezonde manier uiten van boosheid is echter heel gezond en kan enorm opluchten. Wanneer de emotie eerlijk en oprecht is, kan het bovendien de lucht tussen personen flink opklaren. Er wordt geuit wat belangrijk is en de oude koeien blijven waar ze horen, nl in de sloot.
Hoe te leren omgaan met boosheid
Allereerst is van belang dat boosheid er mag zijn. Boosheid is gewoon boosheid. Punt.
- Kleine kinderen moeten nog leren wat boosheid is en dat rare gevoel in hun buik (meestal) leren herkennen
- Dat rare gevoel wat eruit wil ontstaat meestal door frustratie doordat iemand iets doet wat het kind niet wil of wanneer iets niet lukt
- Belangrijk is de ouder die het kind leert benoemen wat er aan de hand is: “Je bent boos omdat het niet lukt/gaat zoals jij het graag wilt”
- De ouder toont begrip voor het kind: “Wat vervelend dat het niet lukt/gaat zoals je wilt”
- Daarmee geeft de ouder erkenning voor het gevoel bij het kind waardoor het kind niet verder hoeft te gaan om gehoord/gezien te worden
- Als het kind fysiek geweld gebruikt bij het uiten van zijn boosheid moet de ouder dit begrenzen en stoppen
- De ouder biedt het kind een gedragsalternatief om zijn boosheid op een gezonde manier te uiten
- Daarmee leert de ouder op welke manier het kind zijn boosheid kan leren hanteren: “Zeg maar heel hard JAMMERRRRRRRRR, GRRRRRR of stamp maar eens flink op de vloer”
Dus….., het leren herkennen, erkennen en benoemen van boosheid is zeer belangrijk voor kinderen om te leren omgaan met deze emotie. Je kunt vervolgens afspreken hoe deze boosheid kan worden geuit op een manier die niet beschadigend is voor het kind zelf of zijn omgeving.
Meestal echter is de heftigheid al voor het grootste gedeelte gezakt doordat het kind zich begrepen en gesteund voelt als zijn emoties worden herkend en erkend. Het uiten kan vervolgens ook op een grappige manier gebeuren: “Jammerrrrrr en dan helemaal voorover buigen of Grr, ik ben de boze kat die gaat …..”.
Je merkt meestal wel als de spanning eraf is doordat het kind gaat zuchten en het lichaam rustiger wordt, zoals een ballon die leegloopt.
Tot slot
Soms wordt ouders een boksbal of een kussen om op te slaan geadviseerd. Mijn ervaring is dat dit niet voor alle kinderen geschikt is. Sommige kinderen raken hierdoor in een flow van razernij en zijn dan nog moeilijker te stoppen.
Bovendien leren ze dat slaan een uiting is van de emotie boosheid en dat was toch precies wat je wilde afleren??
Probeer dus met je kind uit te ontdekken wat passend is én ook nog werkend als het kind 18, 20 of 30 jaar is. Bijvoorbeeld even naar buiten, een stukje fietsen of heel hard Boe roepen.
Is je kind boos? Vul dan samen het werkboekje “Ik ben boos” in
Lees ook: Een heel boos kind
Lees ook: Wel of geen boksbal bij boosheid?
Lees ook: 3 andere manieren in de plaats van een corrigerende tik
Lees ook: Ontspoorde puber na echtscheiding
Lees ook: Kijk in de spiegel bij boosheid
In de opleiding tot kindercoach leer je zo wel de theorie als de praktische handvatten voor problemen waar ouders en kinderen mee worstelen.
De illustratie is van Bianca Snip
Geef een reactie