Wat weet jij van Kindermishandeling?

‘Ik heb het altijd gehoopt.
Gehoopt dat iemand ernaar zou vragen.
Omdat hij of zij de brief had gelezen die voorin mijn huiswerkmap zat.
De brief, waarin ik afscheid nam en uitlegde waarom ik niet verder kon leven.
Kon, had ik geschreven. Want ik wilde wel, maar wist gewoon niet meer hoe. Ik was uitgeput van al die jaren vernedering, ruzies en eenzaam zijn. Ik ‘vergat’ mijn map vaak mee naar huis te nemen. En dan hoopte ik dat iemand erin zou kijken om te zien van wie hij was en dan de brief zou lezen. Dan zouden ze me ernaar vragen. En dan zou ik ze alles vertellen. Van de dagelijkse beschuldigingen van dingen waar ik niks mee te maken had. Van het schreeuwen en het vechten in huis. Van mijn stiefmoeder, die om het minste of geringste doordraaide. Van mijn vader, die nooit eens mijn kant koos. Van de keer dat ze riep dat ik mijn vader seksueel uitdaagde, door in pyjama tegen hem aan te kruipen op de bank. Ik was 13 en zag mijn moeder in die tijd niet. Daarna ben ik nooit meer tegen mijn vader aangekropen. Tegen niemand eigenlijk. En ik heb er toentertijd ook nooit iemand over verteld, want niemand vroeg ernaar.’

Bovenstaand citaat komt uit een reader die ik, Karin Matthijsse, laatst herlezen heb: ‘Wat elke professional moet weten over praten met kinderen over kindermishandeling’. Het voelt zo ongemakkelijk en spannend om met kinderen te praten over kindermishandeling. Vaak denkt men dat kinderen dat ook niet zouden willen, uit loyaliteit aan hun ouders. En toch willen en kunnen kinderen er soms wél over praten, omdat ze niet meer anders kunnen en er iets moet gebeuren.

Veilige Toekomst

Ik werk al een paar jaar voor Kinderpostzegels, in het werkveld van kindermishandeling en huiselijk geweld. We steunen bijvoorbeeld kinderen die in de vrouwenopvang of daklozenopvang wonen, met een kindvriendelijke inrichting en training van begeleiders. We steunen ook een paar natuurprojecten, waarin we zien wat het voor kinderen die zoveel hebben meegemaakt, betekent om lekker te knuffelen met konijnen of geiten Koen en Karel, of te wroeten in de modder van de moestuin. We streven naar een veiligere toekomst voor deze kinderen.

Kindermishandeling in Nederland volgens professionals

Volgens de officiële cijfers uit 2010 van professionals worden jaarlijks 118.000 kinderen mishandeld, in allerlei gradaties. Eén per schoolklas.

Jaarlijks overlijden 52 kinderen aan mishandeling. Elk jaar komen 7.000 kinderen in Nederland terecht in de vrouwenopvang of daklozenopvang, en verblijven daar gemiddeld ruim een jaar.

Het slaan van kinderen valt het meest op maar komt niet het meest voor, verwaarlozing komt veel vaker voor. Verwaarlozing in de vroege jeugd door bijvoorbeeld gebrek aan waardering en knuffels van je ouders kan leiden tot een slechter ontwikkeld brein. Best logisch dat kinderen dan meer moeite hebben om bij te blijven op school of zich te concentreren. Ook het getuige zijn van geweld tussen ouders, zelfs het regelmatig horen ervan als baby, heeft een nadelig effect op de ontwikkeling.

Jongeren over kindermishandeling

In het onderzoek uit 2010 hebben ze ook middelbare scholieren een vragenlijst voorgelegd. Drie jongeren per schoolklas gaven aan in dat jaar mishandeling of geweld thuis te hebben meegemaakt. Drie keer zo veel als gezien door de professionals. En toch gebruiken professionals nog steeds het cijfer van de andere professionals, niet van de jongeren die er thuis elke dag mee te maken hadden.

Nu is er een nieuw onderzoek uit, van de Jongerentaskforce Kindermishandeling samen met TNO. De opzet van het onderzoek is anders: ze hebben kinderen uit groep 7 en 8 gevraagd naar nare levenservaringen, waaronder kindermishandeling. Meer dan een kwart van de leerlingen in de onderzoeksgroep zegt één of meerdere vormen van kindermishandeling te hebben meegemaakt in zijn leven (een bredere vraag dus).

Gevolgen van kindermishandeling

Kinderen die het meemaken, voelen zich minder fit en minder gezond. Op de lange termijn brengt mishandeling miljarden euro’s aan kosten met zich mee: als ze groot zijn, zijn deze kinderen vaker depressief, suïcidaal, kampen ze met obesitas en andere ziekten… En als ze kinderen krijgen,  hebben ze een grotere kans om hun kind onveilig op te voeden dan iemand die zelf veilig en geborgen is opgegroeid. Ook al willen ze het heel graag goed doen, het is ingewikkeld en zwaar om die cirkel van geweld en verwaarlozing te doorbreken. Het ontbreekt hen vaak aan goede voorbeelden en aan steun.

Als Tea in de opleiding tot kindercoach vertelt over systemen, loyaliteit en tegoedbonnen, zie ik moeders voor me van wie het familiesysteem hen niet kan helpen. Ik zie een meisje dat lang in de opvang heeft gewoond en nu heel goed presteert, op school en daarbuiten. Is ze daarmee loyaal aan haar familie? Ik zie kinderen die over mishandeling en geweld vertellen, omdat ze hopen op hulp voor hun ouders en hun gezin: hoe loyaal kun je zijn.

En nu

Nu ik het eenmaal zie, kan ik mijn ogen niet meer dichtdoen. Het heeft invloed gehad op mijn werk én op mijn beslissing om te kijken of kindercoaching iets voor mij is. Iets kunnen betekenen voor kinderen en hun ouders, in plaats van alleen maar rapporten lezen.

Aan de andere kant merk ik steeds dat zorgvuldigheid heel belangrijk als je in gesprek gaat met een kind waar je zorgen over hebt of met de ouders. Luister naar het kind en de ouders, vraag door als je iets niet begrijpt zonder het gevoel te hebben dat jij bewijs moet zoeken voor je gevoel of vermoeden. Er zijn veel zorgen over onterechte meldingen of boosheid van ouders. Het helpt als je inzicht hebt in je eigen jeugdervaringen en je eigen loyaliteiten.
Daarover heeft Mariken van Gemert goede tips gegeven.

Het belangrijkste is voor mij het gevoel dat ieder van ons het verschil kan maken in het leven van een kind. Een leerling uit je klas, de dochter van een vriendin, een jongen in de buurt…. Ze zijn er. Ze hopen dat je de huiswerkmap open slaat en hen er naar durft te vragen. Meer niet.

Meer lezen?

De reader ‘Wat elke professional moet weten over praten met kinderen over kindermishandeling, Marike van Gemert, http://www.academiepratenmetkinderen.nl/reader-aanvragen/

Het onderzoek van de Jongerentaskforce in samenwerking met TNO ‘Ik heb al veel meegemaakt’.  https://www.augeo.nl/nl-nl/augeo-jongeren/jongerentaskforce/onderzoeken/ik-heb-al-veel-meegemaakt/

De cijfers: http://www.nji.nl/Kindermishandeling-Probleemschets-Cijfers

Jongeren vertellen over hoe mishandeling hun leven beïnvloedt: het boek ‘Het heeft invloed op alles, Langetermijngevolgen van een onveilige jeugd’ van het Kinderrechtencollectief is gratis te downloaden via www.kinderrechten.nl en te bestellen via www.bol.com.

Meer informatie over kinderen die in de vrouwenopvang en daklozenopvang verblijven: het boekje ‘Veilige Toekomst, doen wat nodig is voor kinderen in de opvang’ van Marjon Donkers, Federatie Opvang en Kinderpostzegels. Gratis te downloaden via www.veiligetoekomst.nl.

Deze blog is geschreven door Karin Matthijsse,  zeer betrokken medewerker bij kinderpostzegels die zich inzet voor kinderen die te maken hebben met kindermishandeling en huiselijk geweld.

De illustratie is van Kitty Bakker

Wanneer je deze tekst, of gedeeltes daarvan, wilt gebruiken vraag dan even toestemming.
De link mag gedeeld worden op social media.