Geen orde in de klas?

Omdat leerkrachten geen orde kunnen houden, heeft de Nederlandse leerling geen discipline meer.
Het was heus in het nieuws in de week van 9 oktober 2016.
Nederland scoort in 35 landen het allerslechtst als het om discipline gaat.
Leraren moeten lang wachten voordat leerlingen rustig zijn en daarna duurt het nog lang voor leerlingen aan het werk zijn.
We zijn daarmee het slechts scorende land ter wereld.
Oei, oei, oei.

Omgekeerde wereld?

Als ik een dergelijk bericht hoor, schrik ik eerst even en daarna vraag ik me af of we in een omgekeerde wereld leven. Is het niet zo dat we van kinderen discipline mogen verwachten en dat ze respect voor een leerkracht hebben?
Vanuit de pedagogiek is een leraar onder andere iemand die zorgt voor zinvol werken en die kinderen faciliteert om hun taak te kunnen doen.

Er kan orde in een groep zijn als de leerkracht het gezag heeft. Gezag is wat iemand krijgt én wat iemand moet verdienen.
En daar zou wel eens de moeilijkheid kunnen zitten.

De leerkrachten

Leerkrachten zijn mensen die óók kinderen van hun tijd zijn. Wat ik zie in de leerkrachten die bij mij in de opleiding komen, is dat ze van verschillende generaties zijn.

Er zijn leerkrachten bij die je het predicaat ‘van de oude stempel’ zou kunnen noemen. Deze leerkrachten zijn meestal boven de 55 jaar en hebben naast tientallen jaren ervaring het kenmerk dat zij de leiding hebben over datgene wat er in hun klas gebeurt. In deze klassen zijn meestal geen ordeproblemen.

Daarnaast heb je de hele grote middengroep leerkrachten die opgegroeid is in de jaren zeventig. Deze leerkrachten zijn opgevoed volgens het democratische model wat vanuit de jaren zestig zijn intrede deed met Dr Spock, Gordon en het gelijkwaardigheidsprincipe.

Waar hun ouders nog een duidelijk leiderschapsprincipe hadden in hun opvoeding, zijn deze jaren zeventig kinderen vooral opgevoed volgens het overleg model. En in een overlegmodel is iedereen gelijkwaardig. Helaas is het daar vaak doorgeschoten tot iedereen is gelijk. En waar volwassene en kinderen zich als gelijken gaan gedragen, krijg je gedonder.
Neem daarbij nog:

• de zeer ernstige inperking van de vrijheid van handelen van de leerkrachten die vaak gemangeld worden tussen Cito, schoolbesturen en directies die handelen alsof ze met een marktgericht bedrijf in plaats van kinderen te maken hebben,
• de extreem grote klassen,
• het passend onderwijs wat kinderen in de klas brengt die met grote hulpvragen kampen,
• ouders die veeleisend zijn ten aanzien van de resultaten en bejegening van hun kind,
• kinderen die van nature weinig respect voelen voor functies met gezag

Hoe logisch is het dan dat het onderwijs op deze manier in het nieuws komt? En hoe logisch is het dan dat met name de jongste generatie leerkrachten massaal afhaakt en dat mannen er niet eens meer aan beginnen?
Wat verdrietig genoeg niet aan de orde komt en waar ons onderwijs volledig op is gestoeld, is het hart voor de kinderen.

Al die leerkrachten die nu zo negatief worden weggezet, gaan dagelijks over hun eigen grenzen om de boel in de hand te houden. Ze worden gemangeld door al die verschillende belangen van directies, besturen, Cito, ouders en kinderen. Veel leerkrachten voelen zich inmiddels meer een boekhouder dan een leerkracht. En vooral voelen velen zich op de verschillende terreinen tekort schieten omdat het nooit goed genoeg is voor deze of gene.

Als je in gesprek bent met leerkrachten gaat het altijd eerst over de zorgen voor de leerlingen en hoe om te gaan met het moeilijke gedrag wat veel kinderen tegenwoordig laten zien. En hoe zich te wapenen tegen de eisen en woede van veel ouders.

Wie neemt het op voor de leerkrachten die ook de kinderen van hun tijd zijn en geen automatisch gezag meer ontvangen?

De kinderen

De kinderen in deze tijd,zijn zoals gezegd meestal kinderen van ouders die democratisch en al onderhandelend zijn opgegroeid. Deze ouders hebben niet meer een referentiekader en beeld van gezag en discipline omdat dit bijna vloekwoorden waren vanaf de jaren zeventig.

De kinderen in deze tijd worden dus veelal opgevoed met veel open ruimtes en heel veel gelegenheid tot ‘Ja-maren’ en ‘Ik wil’.

Omdat ‘mijn wil is wet’, ‘punt uit’ en ‘omdat ik het zeg’ niet meer kan, blijven veel ouders eindeloos in discussie met hun kind. Deze discussie houden ouders niet vol waardoor kinderen leren dat als ze maar lang genoeg doorgaan, zij krijgen wat ze willen. Sommige kinderen zeggen dit letterlijk tegen mij in de praktijk.

Je zult maar ouder zijn in deze tijd. Er is geen vast kader meer van goed en fout en je moet het helemaal zelf uitvogelen.
Omdat de huidige ouders en kinderen zijn opgegroeid in een tijd waarin alles mogelijk was en je wensen en behoeften gemakkelijk vervuld konden worden, is het voor heel veel kinderen ook erg moeilijk om te gaan met teleurstellingen en het accepteren van een Nee.

Daarnaast is er door alle persoonlijke ontwikkeling die parallel liep als een soort dwingende opdracht van de welvaart het ‘Ik zelf’ heel erg op de voorgrond gekomen. De social media en alle glossy’s met alle highlights uit ons persoonlijke leven helpen eveneens niet echt om te erkennen dat ouderschap niet altijd meevalt.

Niet het eerst denken aan, en rekening houden met, een ander is de norm zoals een paar generaties geleden, maar eerst de eigen behoefte bevrediging is de norm. En vanuit die instelling heb je volkomen het recht je beklag te doen bij anderen die je niet behandelen zoals jij zou willen en die zaken van je vragen waar je even geen zin in hebt.

Respect hebben voor mensen met een functie met gezag en omgaan met autoriteit horen daar ook bij.
Kinderen handelen dus alleen maar vanuit datgene wat ze voorgeschoteld krijgen aan voorbeelden en hun eigen behoeften.

Het is in deze zin denk ik niet verbazingwekkend dat alle hulpvragen over concentratieproblemen, boosheid en angst zo’n grote vlucht nemen omdat deze allemaal te maken hebben met grenzen.
Waar moeten we nieuwe kaders vinden die voldoen aan deze tijd en die zowel de eigen behoeften als die van anderen erkennen.

Je zult maar ouder zijn in deze tijd met de bijna dwingend gevoelde  opdracht om je kinderen gelukkig te maken.

Hoe nu verder?

Niemand kan de geschiedenis ongedaan maken en we moeten leven in de tijd die van ons is.
De grote uitdaging van deze tijd is misschien wel dat we een nieuwe vorm van gezag en autoriteit moeten vinden die past bij deze tijd.

Dat we opnieuw criteria vaststellen voor respect en gezag en dat we kinderen leren dat zij weliswaar gelijkwaardig, maar niet gelijk aan ons zijn en dat ze op hun beurt moeten wachten als volwassenen dat aangeven. Waarin misschien ook waarden als discipline en verantwoordelijkheid voor elkaar nieuwe invulling kunnen krijgen.

Ouders en leerkrachten van nu staan misschien voor de grote uitdaging om hun leiderschap te (mogen) nemen. Een leiderschap waar ze als ouder en leerkracht recht op hebben en wat van binnenuit komt omdat ze weten dat ze goed bezig zijn en een kind veiligheid en structuur bieden als ze grenzen geven aan kinderen en zij bepalen wat ten diepste goed en gezond is voor een kind.

Zij gaan er daarbij van uit wat een kind nodig heeft en niet wat een kind wil. Dat is dan niet vanuit het ouderwetse ‘mijn wil is wet’, maar vanuit ‘ik ben de grote en jij bent de kleine’.

Vanuit de verantwoordelijkheid voor het kleine neem je besluiten, geef je grenzen en met volledige vanzelfsprekendheid neem je de kinderen bij de hand en leid je ze door jouw grensgebied.
Zoals Maria Montessori al zo mooi zei: Ik geef je vrijheid in verbondenheid”.

En mogelijk dat vanuit die gedachte kinderen automatisch weer het gezag voelen voor leerkrachten en kunnen laten zien dat ze gedisciplineerd kunnen (samen) werken.

Wanneer je deze tekst, of gedeeltes daarvan, wilt gebruiken vraag dan even toestemming.
De link mag gedeeld worden op social media.

Bekijk ook het filmpje: De beste redenen om grenzen te stellen
Lees ook: Moeten leerkrachten opvoeden?
Lees ook: Weerbaar opvoeden, hoe doe je dat?
Lees ook: Waarom ik een kind geen kanjer of held noem