Over wel of geen ‘achterstanden’ door corona is inmiddels alles wel gezegd. Nu lonkt de pot met goud en steken we de handen uit de mouwen om alle ellende op te lossen. Maar hoe weet je dat je de ‘goede’ dingen doet?
Laat ik eens stil staan bij een paar voorbeelden……
Concentratieprobleem in groep drie
Hij zit in groep drie en zijn ogen glimmen als sterretjes als hij vertelt over zijn hond en hoe hij buiten speelt. Als het gaat over school verliezen zijn ogen een deel van hun glans. Hij loopt vooral achter met taal en rekenen en komt bij me omdat hij een concentratieprobleem zou hebben.
We onderzoeken alle elementen die voor hem en school belangrijk zijn en geven deze de waarde die ze nodig hebben.
Een concentratieprobleem heeft hij in ieder geval niet.
Tijdens de volgende afspraak gaat het zeer veel beter op school met rekenen en taal zonder dat we een letter hebben gelezen of een som hebben gemaakt.
Stel je voor dat hij bijles krijgt en nog meer van hetzelfde moet doen terwijl hij hier (nog) geen feeling voor heeft?
Fout rekenen in groep zeven
Ze zit in groep zeven. Rekenen is een drama en ze loopt steeds verder achter ondanks veel oefenen en extra inspanningen. Ze kan me niet uitleggen hoe ze het aanpakt met een som en lijkt geen idee te hebben hoe ze met rekenen omgaat. Stap voor stap doen we samen een hoop sommen. Tot het moment dat we het probleem in één keer helder hebben:
Ze zegt dat ze de nul niet hoeft te gebruiken met rekenen want dat heeft juf in groep drie gezegd
Na mijn uitleg hoe het wél moet, rekent ze als een tierelier en staat ze bijna te springen van opluchting en plezier. Haar moeder slaakt een diepe zucht van verlichting.
Stel je voor dat ze nog meer sommen krijgt en niet ontdekt wat haar foute strategie is?
De cito komt eraan
Haar vader wil perse dat ze een cito score haalt voor het VWO, maar het wordt kantje boord vooral omdat ze zo zenuwachtig is. Volgens hem moet er meer geoefend zodat ze eraan kan wennen. Een gesprek met ouders over vertrouwen, de toekomst en je kind over de kling jagen voor de beste resultaten haalt veel spanning uit de lucht.
Met het meisje ontdekken we dat een beetje spanning voor een toets prima is omdat ze al haar hele schooltijd goede resultaten heeft gehad waar ze op kan vertrouwen.
Cito toetsen oefenen we niet en ze haalt een mooie score waarmee ze naar de school kan waar haar zus ook naar toe gaat.
Stel je voor dat we meerdere Cito-toetsen oefenen waarmee haar stress stijgt en haar vertrouwen daalt?
Veel werk te doen in de brugklas
Hij ziet er nog echt uit als een brugpieper ook al zit hij al een paar maanden op de Havo. De spanning thuis loopt inmiddels aardig op omdat hij het niet voor elkaar krijgt met zijn huiswerk. Zijn ouders denken dat hij er met de pet naar gooit en vinden dat hij meer en vaker huiswerk moet maken.
Met zijn moeder op de achtergrond maken we een analyse van hoe hij zijn schooltaken aanpakt en wat de resultaten zijn.
Hij weet nu precies wat voor hem de beste leeraanpak is voor ieder vak. Hij heeft een planningsschema gemaakt wat aansluit bij wie hij is en hij begrijpt wat zijn sterke en zwakke punten zijn.
Moeder is verbijsterd over de aanpak op maat en ziet hoe hij heel anders leert dan zij denkt. Ze had gewild dat ze dit zelf vroeger ook had ontdekt.
Stel je voor dat hij steeds meer en langer huiswerk moet maken zonder goede resultaten, wat gebeurt er dan met zijn motivatie?
Het slagveld in Havo/Vwo 2
Hij is nummer zoveel in het nieuwe jaar. Fluitend door de basisschool en de brugklas, maar dan in het 2e jaar vastlopen. Hij is wanhopig en heeft geen idee hoe al die onvoldoendes op te halen.
We onderzoeken hoe hij tot dusver het leren heeft aangepakt en wat hij kan doen om lesstof op meerdere manieren in zijn geheugen te houden en ook weer te reproduceren voor toetsen.
Hij ontdekt onder andere dat leren óók doorzetten is, dat je je tijd goed moet indelen en je aandacht voor langere tijd ergens op moet focussen.
De aanpak levert resultaat op en dit is direct te merken aan zijn cijfers. Hij is blij te merken dat hij wel degelijk in staat is te leren. Hij weet nu hij er voor moet werken.
Stel je voor dat hij alleen bijles krijgt en niet ontdekt wat er nodig is om lesstof te verwerken om goede cijfers te halen?
Motivatie op nul
Hij ziet het niet meer zitten en wil kappen met school. Bij nader inzien blijkt dat hij vooral baalt van een paar vakken waar hij maar geen voldoende voor kan halen. Tot op de bodem onderzoeken we zijn motivatie en alles wat daarmee te maken heeft.
Hij komt erachter dat hij niet weet hoe hij het aan moet pakken met de lastige vakken en daarom afhaakt.
Wanneer we een plan maken hoe en vooral wie hij om hulp kan vragen, klaart hij zichtbaar op. Hij wil het nog wel een poosje proberen en voelt zich veel meer gemotiveerd.
Stel je voor dat hij niet ontdekt waar zijn demotivatie vandaan komt en met hangen en wurgen meer van hetzelfde moet doen?
Het examen
Ieder tentamen valt ze bijna flauw van de spanning. En nu het examen nadert, krijgt ze al klamme handen bij de gedachte alleen. We gaan voortvarend aan de slag met haar faalangst en laten het leren eerst even helemaal los. Ze heeft immers al zes jaar bewezen dat ze voor iedere toets en tentamen voldoendes haalt?
Ze krijgt inzicht in haar manier van doen om bij zichzelf spanning op te roepen, maar vooral ontdekt ze wat ze kan doen om haar faalangst hanteerbaar te maken.
Binnen twee sessies heeft ze voldoende vertrouwen om de examens aan te gaan. Ze weet dat ze genoeg tools heeft om het monster faalangst in de ogen te kijken en aan te gaan.
Stel je voor dat ze nog meer oefent en zo gespannen raakt dat ze zichzelf nog meer overstuur en gespannen maakt?
Moeten leerlingen meer bijles hebben?
Uit bovenstaande voorbeelden, waarvan ik er nog tientallen uit de praktijk kan opnoemen, blijkt steeds opnieuw dat meer van hetzelfde nog geen oplossing is. Wanneer onderliggend een leerling niet begrijpt hoe hij het leren aan moet pakken of last heeft van faalangst dan kun je er bijles inpompen zoveel je wilt, maar het komt niet binnen.
Veel leerlingen krijgen een ‘diagnose’ concentratieprobleem of motivatieprobleem. Van beide durf ik te beweren dat die niet bestaan en dat het ALTIJD te maken heeft met iets anders zoals niet goed weten hoe het aan te pakken.
De luiken moeten open
Pas als een leerling open staat voor het opnemen van lesstof, is bijles nuttig. Bovendien valt het ook dan pas in goede aarde. Dit betekent dat wij volwassenen de plicht hebben verder te kijken dan een achterstand en vooral wat een leerling nodig heeft. Direct beginnen met bijlessen, summerschools en nog meer inhoud zou de plank wel eens mis kunnen slaan. Met risico op nog minder zelfvertrouwen en demotivatie terwijl primair ieder kind wil leren.
Wat nu?
Hoe mooi zou het zijn, nu we op een punt staan dat zo’n beetje iedere leerling na maanden weer een start maakt, als we eerst gaan ontdekken hoe een leerling erbij staat.
Gewoon een soort nulmeting. Van de leerling zelf en niet alleen van zijn leerlijn.
En dan samen ontdekken wat er nodig is om de luiken open te krijgen. Zit je er sociaal-emotioneel goed bij? Op welke manier leer je? Hoe zit het met je concentratie, je vertrouwen, je motivatie en je strategie van leren en je manieren van plannen?
Ik heb gemerkt dat het niet uitmaakt of een leerling 7 jaar is of 23. Leerrijpheid en openstaan voor lesstof betekent op iedere leeftijd iets anders en is voor iedere leeftijd nodig.
Wanneer de leerling zelf inzicht heeft in zijn persoonlijke manier van leren, is het tijd voor de inhoud. Eerst de voorwaarden op orde en dan de inhoud.
Dan komt het binnen en beklijft het. Kom dan maar op met de bijlessen en de summerschools.
De leerlingen zullen ervan smullen. Dan pas……
Wist je dat het Ik leer leren programma zich volledig richt op de voorwaarden om te kunnen leren? Wanneer alle seinen op groen staan en de luiken open, kan ieder kind leren.
Wist je dat er op vele basisscholen en voortgezet onderwijs al volop wordt gewerkt met dit programma?
En vooral dat er in heel Nederland en België in iedere regio coaches klaar staan om leerlingen te helpen met het Ik leer leren programma om de luiken open te krijgen?
Meer artikelen:
Lees ook: Het slagveld op 2 Havo/vwo
Lees ook: Wat speelt er echt bij concentratie problemen?
Lees ook: Het motivatieprobleem is het moeilijkste leerprobleem
Lees ook: De alleskunner onder de leerlingen
Bekijk ook: Concentratieproblemen bestaan niet
Bekijk ook: Leer omgaan met een motivatieprobleem
Bekijk ook: Alle executieve functies uitgelegd
Geef een reactie