Ik zal hem nooit meer vergeten… dat jongetje wat bij mij kwam omdat hij grote problemen had op school met andere kinderen.
Zijn probleem was dat hij ging vechten als hij boos werd en op het plein en in de klas zorgde dat voor steeds meer overlast. En wat zag ik een leuk joch, open en spontaan en met een prachtig bos rood haar.
Dat rode haar bleek precies het probleem: toen ik hem vroeg waarom hij zich boos liet maken, zei hij dat ze hem vuurtoren noemde en dat hij dat niet leuk vond.
Om erachter te komen hoe dat precies bij hem in zijn werk ging, begon ik hem een beetje te jennen. En warempel, vanuit zijn tenen kleurde hij helemaal rood. De vuurtoren ging aan….
Vele redenen om boos te worden
Het leuke van boze kinderen, maar ook volwassenen, is dat iedereen verschillend is. Wat voor de ene mens zeer bloeddrukverhogend is, is voor de ander iets om je schouders over op te halen. Waar de één volledig los gaat, merkt de ander niet eens op dat er iets aan de hand is. Hoe boeiend is het om te onderzoeken waarom een kind, puber of ouder zich boos gaat voelen en natuurlijk vooral hoe je hiermee kunt omgaan.
Een aantal veel voorkomende redenen voor kinderen om boos te worden zijn:
Het is niet waar
Wat er bij het jongetje gebeurde was dat hij zichzelf geen vuurtoren vond. En wanneer iemand iets zegt waarvan jij vindt dat het niet waar is, kun je je daar behoorlijk kwaad over maken. Als de ander dan volhoudt dat zijn visie wel waar is, kan er zo maar een lont in een kruitvat zijn wat snel in de hens vliegt. We hoeven alleen maar naar de politiek te kijken en op facebook rond te neuzen om deze reden voor boosheid te herkennen.
Wat is hier aan te doen?
De leertaak is om bij deze vorm van boosheid in te zien dat ieder een andere mening kan hebben en dat HET gelijk misschien niet bestaat. Daarnaast kun je veel leren van een andere mening, onder andere om zelf een afgewogen mening leren hebben en je kunt ook leren relativeren waardoor je je minder boos hoeft te voelen.
Ik wil iets anders dan jij wilt
Een echte klassieker bij kinderen. Ze gaan samen spelen en kunnen het niet eens worden over het te spelen spel. Want kind één had dit bedacht, terwijl kind twee toch echt zeker weet dat ze iets anders hadden afgesproken. Zie daar het conflict waar meestal helaas de ouders of de juf een oplossing voor moet zien te vinden.
Wat is hier aan te doen?
Eigenlijk is een dergelijk conflict fantastisch want kinderen leren hierdoor onderhandelen en voor hun belangen op te komen. Ze leren daarbij ook nog rekening houden met elkaar en iemand anders iets gunnen. Hoe jammer is het dan dat wij volwassenen dit leerproces vaak zo verstoren?
Het is niet eerlijk
Juf trekt iemand voor, de scheidsrechter is partijdig, Zij mag wel een film kijken en die groep mag eerder naar huis. Iedere dag zijn er verschillende momenten dat er iemand onrecht wordt aangedaan. Of het betreft jezelf of je wordt erg boos omdat je ziet dat iemand anders ernstig onrecht wordt aangedaan. Of het nu over jezelf gaat of over onrecht tegen iemand anders, het kan erg lastig zijn om hier rustig over te blijven.
Wat is hier aan te doen?
Leren omgaan met onrecht kan erg moeilijk zijn omdat het zo vastzit aan belangrijke waarden. Je kunt leren relativeren en leren bedenken dat iemand anders mag leren voor zichzelf op te komen en dat die geen kans heeft als jij het doet. Daarnaast kun je leren accepteren dat er veel onrecht is en je voornemen om zelf zuiver te blijven.
Ik had er op gerekend
Dit is een lesje omgaan met teleurstellingen. Het valt niet mee om als je ergens naar uitkijkt of je bent blij met een vooruitzicht, dat je dit dan moet laten varen. Al je plannen gaan in duigen en je moet een nieuwe koers gaan varen. Daar kun je behoorlijk overstuur van raken.
Wat is hier aan te doen?
Door het leren omgaan met teleurstellingen leer je omgaan met veranderingen waardoor je meer flexibel wordt en gemakkelijker kunt schakelen van de ene situatie naar de andere. Bovendien kun je leren een goed humeur te houden als zaken anders lopen dan verwacht en daardoor wellicht ook leren invoelen wat teleurstellingen voor anderen betekenen waardoor je kunt leren vriendelijk te blijven in lastige situaties
Ik kom tekort en anderen worden voorgetrokken
Deze vorm van boosheid lijkt wel een beetje op onrecht, maar heeft een ander oergevoel. Hierbij wordt de boosheid vooral veroorzaakt doordat je het gevoel hebt dat de ander van meer waarde is dan jijzelf. Je denkt dat de ander beter, mooier en belangrijker is en dat degene die de lakens uitdeelt jou minder belangrijk en minder mooi en lief vindt.
Wat is hier aan te doen?
Voor de hand ligt dat je gaat leren dat jij oké bent zoals je bent. Omdat dit voor de meesten van ons niet voor de hand ligt, is het belangrijk dat je leert dat ieder mens verschillend is en dat je onderzoekt voor wie jij allemaal van waarde bent. Voor wie maak jij het verschil en wie zou heel verdrietig zijn als jij er niet meer bent. Dat helpt vaak relativeren om ook te leren dat niet iedereen je aardig hoeft te vinden en dat mensen nu eenmaal verschillend behandeld worden. En een verschillende behandeling hoeft niets te zeggen over wie jij bent, maar zegt alles over wat er op dat moment in de omstandigheden even belangrijk is. Leren onderscheid te maken dus tussen wat er is en wie je bent.
Ik kan me niet beheersen
Deze manier van boosheid is vaak een gewoonte. Regelmatig hoor ik van kinderen en zeker van pubers dat ze hun boosheid gebruiken om hun zin te krijgen. Immers, als ze veel lawaai maken dan zijn anderen, te beginnen bij de ouders, veel sneller geneigd om toe te geven aan de eisen van het boze kind. Het trieste van deze manier van boosheid uiten is dat deze kinderen als ze ouder worden vaak alleen komen te staan want anderen hebben er weinig zin in gemanipuleerd te worden door een gillende ander en zeker pubers onderling hebben daar ook minachting voor.
Wat is hier aan te doen?
Allereerst is het zinvol om te onderzoeken wanneer en waar het boze kind wel beheersing heeft. Dit is dan direct het bewijs dat het kind het wel kan, maar er in bepaalde situaties niet voor kies. De leertaak is dan om ook in moeilijke situaties je te leren voegen naar de omstandigheden, je verlies te leren nemen, anderen iets te gunnen, je mond te leren houden, te leren accepteren dat jij de wereld niet kunt besturen en te leren dat je je boosheid ook woorden kunt leren geven die meer gaan helpen om je zin te krijgen.
Nog meer redenen om boos te worden
Er zijn natuurlijk nog ontelbare andere redenen om boos te worden en hieronder een opsomming hiervan. De meeste redenen hebben te maken met alle eerder genoemde redenen.
- Niet tegen je verlies kunnen
- Er niet tegen kunnen wat anderen zeggen of doen
- Oververmoeid zijn en teveel prikkels krijgen
- Het gaat anders dan je had verwacht
- Het eigen plan willen trekken en uitvoeren
- Niet willen wachten op je beurt
- Het niet eens zijn met de regels
- Anderen komen hun afspraken niet na
- Anderen spelen vals
Vrijwel alle redenen voor boosheid hebben te maken met grenzen. Iemand gaat over jouw grens van waar je op gerekend had of wat jij belangrijk vindt. En omdat we niet alleen op de wereld zijn, moeten we iedere dag opnieuw rekening houden met grenzen die aan ons worden gesteld. Als we dat nog lastig vinden, reageren we vaak heftiger dan de situatie nodig heeft. Voor kinderen is het van belang dat we hen steeds blijven uitleggen wat er aan de hand is en dat ze een keuze hebben hoe ze met die grenzen in die situatie willen omgaan.
En de vuurtoren?
De jongen met het prachtige rode haar mocht ook leren dat de mening van anderen niets hoefde te betekenen over wie hij was. Het was gewoon voor de anderen een spel geworden omdat hij zich zo uit de tent liet lokken. Hij kon dus anders leren omgaan met de mening van anderen en hoefde zich er niets van aan te trekken wat zij van hem vonden.
Eerlijk gezegd weet ik niet hoe het met hem is afgelopen want ik heb hem nooit weer gezien, maar ik hoop van harte voor hem dat hij zijn rode haar als iets unieks is gaan zien en inmiddels moet hij al volwassen zijn…
Speciaal voor ouders: 5-stappenplan om je boze kind te helpen
Heb jij ook een boos kind thuis en kun je wel enige ondersteuning gebruiken?
Volg dan mijn online cursus met het 5-stappenplan om boze en driftige kinderen te helpen. Met werkboek voor jezelf, het booswerkboekje voor kinderen en de poster: eerste hulp bij boosheid. Ik beloof je dat je snel weer rust in huis hebt.
Bekijk de inhoud en de voordelen van deze cursus.
Meer artikelen
Lees ook: Zijn vaders anders boos dan moeders?
Lees ook: Boosheid is een noodzaak
Lees ook: Onrechtvaardigheid, hoe deal je ermee?
Lees ook: Wie flexibel is, krijgt meer
Bekijk ook: Tegen je verlies kunnen
Bekijk ook: Hoe kun je afspraken maken met boze kinderen?
Bekijk ook: 22 dingen die een boos kind kan leren
De illustraties zijn gemaakt door Kitty Blüm en Bianca Snip
Geef een reactie